Հայոց լեզու

Մոգական ռեալիզմի» վառ ներկայացուցիչ, Գաբրիել Գարսիա Մարկես «Աշխարհի ամենագեղեցիկ ջրահեղձը»

• Կարդա, վերլուծիր պատմվածքը։

Մի չքնախ առավոտ էր, երբ ծովափնյա ձկնորսական մի գյուղում բախտ վիճակվեց գյուղացիներին հանդիպել «Էստեբանին»՝ ջրահեղձ մի հսկայի: Նա կարողացավ փոխել գյուղի ամբողջ կյանքը, փոխել անգամ մարդկանց և նրանց մտածելակերպը։ Ջրահեղձը կարծես նորի ու լույսի խորհուրդ ունենար։Ջրահեղձը պատճառ դառձավ գյուղացիների  լացի ,ուրախության և  վերջ ի վերջո գյուղացիների համերաշխությանը։

Ճիշտն ասաց ես որոնեցի Էստեբան անվան իմաստը, չգտա,  կարծում եմ՝ այն ինչ որ աստվածային զորություն պետք է պարունակի իր մեջ։

Արդեն գտա- (Էստեբան- մեզ մոտ և այլ լեզուներում՝ Ստեփան, Ստեֆան և այլն։ Նշանակում է թագ, պսակ:)

• Ո՞րն է պատմվածքի հիմնական գաղափարը։

Մարկեսն ուզում է մեզ հավատացնել, որ բարու մի կաթիլը կարող է փոխել շատ բան, և Մարկեսի դեպքում զարմանալի չէ, որ լավի, ճշմարտության, բարու գաղափարը նա արտահայտել է դիակի միջոցով։

• Դուրս գրիր հակադրությունները և համեմատությունները։

Հակադրություններ.

«Տղամարդիկ, որոնք ջրահեղձին տարան մերձակա տունը, նկատեցին, որ նա ծանր է առավել, քան բոլոր մեռյալները, որոնց իրենք տեսել են երբևէ, գրեթե նույնքան ծանր է, որքան ձին, և մտածեցին, որ գուցե ծովը նրան շատ

երկար է բերել, և ոսկորները ներծծվել են ջրով: Երբ նրան իջեցրին հատակին, տեսան, որ նա անհամեմատ խոշոր է, քան իրենցից որևէ մեկը, այնքան խոշոր է, որ հազիվ էր տեղավորվում տան մեջ, բայց մտածեցին, որ գուցե որոշ ջրահեղձներ օժտված են նաև մահից հետո խոշորանալու հատկությամբ»:

Կանայք, ավելի զգայուն, կյանքում ավելի հասուն, խառնվեցին իրար՝ հոգնած իրենց տաղտկալի կյանքից ու ամուսիններից: Նորություն էր հայտնվել, թեկուզ մեռած, թեկուզև դիակի տեսքով:

Տղամարդիկ, ինչպես միշտ սկզբում մեծամտորեն, հետո խանդոտ ու դյուրագրգիռ, սկսեցին կասկածել կանանց, փնթփնթալ, բայց իրենք էլ էին ստիպված ընկրկել «կյանքի անսասան օրենքի առաջ»:

Այս պատմվածքում դիակը՝ անշունչ, անձայն ու անկենդան, պարզվում է՝ բոլորից շնչավորն է, ձայնեղը ու կենդանին: Նա է, որ մի ողջ գյուղ հանում է թմբիրից, նրանից հետո բոլորը համոզված էին, որ «գյուղն այլևս այն չի լինի, որ այսուհետ ամեն բան այլ է լինելու. իրենց տների դռներն ավելի լայն են դառնալու, առաստաղները՝ բարձր, հատակները՝ ամրակուռ, որպեսզի Էստեբանի մասին հիշողությունները կարողանան բարավորներին չզարկվելով մտնել ամենուր, և որպեսզի հետայսու ոչ ոք չհամարձակվի մռթմռթալ՝ հիմար լողլողը մեռավ, ինչ մեղք է, սիրունիկ ապուշը մեռավ. որովհետև նրանք Էստեբանի հիշատակը հավերժացնելու համար իրենց տների ճակատները ներկելու են զվարթ գույներով և կմեռնեն, բայց կհասնեն այն բանին, որ լերկ քարերից աղբյուրներ բխեն, և ծաղիկներ կսերմանեն առափնյա ժայռերի գահավեժ լանջերին…»

Բայը ունի երեք ժամանակ՝ ներկա,անցյալ, ապառնի։
Կատարված՝ գրում էի
Կատարվող՝ գրում եմ
Ապառնի՝ գրելու եմ
Բայերը լինում են դեմավոր և անդեմ ։
Անդեմ բայերը չունեն դեմք,թիվ, ժամանակ և եղանակ ու կոչվում են դերբայներ։
Օրինակ՝սովորում ,նվագել, պարելու, հասած,երգող։

Դեմք,թիվ,ժամանակ,եղանակ ունեցող բայերը կոչվում են դիմավոր բայեր։
Օրինակ՝ սովորում եմ,նվագել էին, պարելու ենք, հասած է, երգող ենք։
Բայը ունի երեք դեմք՝առաջին,երկրորդ և երրորդ։
Գրում եմ առաջին
Գրում ես երկրորդ
Գրում են երրորդ

Բայը ունի երկու թիվ ՝եզակի և հոգնակի։

Բայը ունի երեք սեռ՝ներգործական,կրավորական և չեզոք

ԱՌԱՋԱԴՐԱՆՔ 1. Լրացնել բաց թողած տառերը և երկհնչյունները.
Գմբեթարդ, դեղձանիկ, այծյամ, գոտևորել, որևիցե, վաղօրոք, անէական, ուղարկել, դույզն-ինչ, հինավուրց:

ԱՌԱՋԱԴՐԱՆՔ 2. Վերականգնել տրված բառերի անհնչյունափոխ արմատները.
Պատռել֊պատառ
Ոսկրախտ֊ոսկոր
Գունազարդ֊գույն
Անդնդախոր֊անդունդ
Դեղնաթույր֊դեղին
Դափնեվարդ֊դափնի
Մրջնաբույն֊մրջյուն
Մատենագիր֊մատյան
Արմտիք֊արմատ
Բարություն֊բարի

ԱՌԱՋԱԴՐԱՆՔ 3. Տրված բառերն ըստ անհրաժեշտության գրել միասին, անջատ կամ գծիկով. 
երեսուն֊քառասուն, հարյուր քսան, գյուղեգյուղ, քաղաքից քաղաք, հարավարևելյան, ի սրտե, սեփ֊սև, երանգ ֊երանգ, երկու երրորդ, առհավետ.

ԱՌԱՋԱԴՐԱՆՔ 4. Ընդգծել այն բաղադրյալ հատուկ անունները, որոնց բոլոր բաղադրիչները գրվում են մեծատառով.Արշակ Երկրորդ, Խոսրով թագավոր, Խաղաղ օվկիանոս, Դոն Քիշոտ, Սևանա լիճ, Ամերիկայի Միացյալ Նահանգներ, Հայաստանի Հանրապետության Կրթության և գիտության նախարարություն, Նոր Նորք, Հայաստանի Ժողովրդական երգի-պարի պետական համույթ, Մեծ Մասիս, Հանս Քրիստիան Անդերսեն, Փոքր Հայք, Վոլֆգանգ Ամադեուս Մոցարտ, Գարեգին Նժդեհ, Մաշտոցի պողոտա, Նոր Գետիկավանք:

Եղիր քաղցած, բայց ազնիվ:
Լավ է մաքուր սիրտ ունենալ, քան լիքը քսակ:
Ոսկին մանր է, բայց ծանր է:
Ազնվությունը ամենալավ սովորությունն է:
Անազնիվ ճանապարհով եկածը նույն ճանապարհով էլ կգնա:
Գետի բերածը գետի տարածը:
Մեկ ծաղկով գարուն չի գա:
Մինչև չգա ետինը, չի հաշվվի առաջինը:
Գայլի հետ ընկերացիր,մահակը ձեռքիցտ մի քցիր:
Գայլի անունն է դուրս եկել, աղվեսն է աշխարհը քանդում:
Լավ է կույր լինես աչքով, քան մտքով:
Փոս փորողը ինքն իր փոսը կընկնի:
Ով աշխատի, նա կուտի:
Լավ է կանգնած մեռնել, քան ծնկաչոք ապրել:
Քանի լեզու գիտես,այդքան մարդ ես:
Յոթ չափիր մեկ կտրիր։
Ճտերը աշնանն են հաշվում։
Երկաթը տաք֊տաք են ծեծում։
Էշ մի սատկի գարուն կգա

/ ակնբախ, ամենաընդունակ, այլընտրանք,առընթեր, գահընկեց, գիրկընդխառն, գործընկեր, գույնզգույն, թըրըխկ, լուսընկա, հյուրընկալ, ձեռնտու, մակընթաց:

բ/ ակնդետ, ամենաընդունելի, անընդմեջ, գործընթաց, դասընկեր, դյուրըմբռնելի, երկընտրանք, թըխկ, խոչընդոտ, կորնթարդ, համընթաց, հատընտիր, մերթընդմերթ, չընկճվել, չրըխկոց, վերնձյուղվել:

գ/ ակնթարթ, ամենաընտիր, անըմբռնելի, անընդունակ, դասընթաց, ինքնըստինքյան, համընկնել, ձկնկիթ, մեջընդմեջ, մթնկա, մթնշաղ, նախընտրել, որոտընդոստ, չըրխկ, չըմբռնել, սրընթաց, օրըստօրե:

դ/ անակնկալ, անընդունելի, արագընթաց, անընտել, առնչվել, դյուրընթեռնելի, խաղընկեր, խոյընթաց, հետզհետե, մակընթացություն, շըրխկալ, չընդդիմանալ, չընկնել, վերընթաց, քարընկեց, օրընդմեջ:

Անհրաժեշտ տեղերում լրացնել Հ.

ա/ ընդհանուր, հովար (գլխարկի այն հատվածը, որը պաշտպանում է արևից), հովհանոց, հայթհայթել, հայհոյել, Հովհաննես, հեղեղատ, հեղհեղուկ, խորին, խորհել, օրհներգ, հերթապահ, դազգահ, ընդհակառակը, ընդհատել, աշխարհազոր, համաշխարհային, ընդհուպ, ընդառաջ, շնորհազուրկ, արհամարհել:

բ/ ապաշխարել, խորյուրդ, ընդամենը, խորհրդակցել, աշխարհասփյուռ, ճանապարհային, շնորհալի, նիրհել, ճանապարհորդ, անշնորհք, տարաշխարիկ, չնաշխարիկ, չմշկասահք, աշխարհացունց, խորհրդածություն, մահճակալ, ընդարձակ, հոտոտել, ամպովանի,պահածո,  ողջախոհ:

գ/ օրհնանք, արհավիրք, խոնարհվել, հեղեղել, անպատեհ,  նիրհել, աշխարհակալ, հեկեկալ, անհեթեթ, անարգանք, հոպոպ, ընդունակ, անհողդողդ, ապաշնորհ, ընդհարվել, ընթանալ, ընդհանրություն, աշխարհիկ, մենաշնորհ, մեծարգո:

ալոճ,ակնակապիճ, աղճատել, աղջամուղջ, աճպարար, գեղջկական, անաչառ, անզիջում, անմիջապես, անջրդի (չջրած, չոր), անտերունչ (չքավոր), անրջել, աչալուրջ, աչքաբաց, աջակողմյան, աջափնյակ, աջլիկ, առաջարկություն, միջատ, միջոց, շուրջպար, վերջակետ, աղջիկ, ոչխար, ոջիլ, չղջիկ, փախչել, փարչ (կավե գավաթ), քրքիջ։

բ/  աչք, առաջին, առողջություն, առնչություն, բաղարջ(գաթա), բաճկոն, գաղթօջախ, գաղջ(խոնավ, բորբոսնած), գաճաճ (թզուկ, փոքր), գեղջուկ (գյուղացի), թռչուն, թռչել, թրջել, թրջոց, հորջորջել (անվանել, կոչել), մեջտեղ, միջակ, միջօրե, ողջույն, վերջին, մխրճվել, մռնչյուն, մրջյուն, շիճուկ, ողջագուրվել, անընդմեջ, պճնանք (զարդարանք), պչրանք(նազանք), քուրջ:

գ/ առաջնորդ, գոճի, դաջել, եղջերու, երկարաճիտ, զեղչել, զիջել, զղչալ, Էջմիածին, ընչացք (բեղ), ընչաքաղց (ագահ), թարթիչ, ի հեճուկս (հակառակ մեկի), իջնել, լայնալիճ, լաջվարդ (կապույտ), կտրիչ (կտրող գործիք),կտրիճ (քաջ), հառաչանք,  առնչվել, միջամտել, միջավայր, միջօրե, նախճիր (կոտորած), տարեվերջ, ուռճանալ, ուռչել, խոճկոր:

դ/ առջև, արջաորս,  ամբողջ, առաջնորդ, առէջ, բարեհաճ, դարչնագույն, խառնիճաղանջ (խայտաբղետ), խոճկոր, խրճիթ, ծխամորճ, կառչել, կարիճ, կչղակ, կճմթել, կնճիթ, կոճկել, կորչել, կռճիկ, հարճ, ճանճ, ճղճիմ, մահճակալ, մաճկալ, մարջան, մեջբերում, մեջք, մինչև, միջև, միջադեպ, նկարչական, շեղջ (կույտ), սոճի, Սոչի, վայրէջք, վերջաբան:

Նախադասությունների ճիշտհաջորդականությունը գրիր ևտեքտը վերականգնի՛ր:

Քաղցած աղվեսը կախ ընկած ողկույզներով խաղողի վազ տեսավ

Նա ցանկացավ դունչը հասցնել խաղողին, բայց չկարողացավ: Հեռանալիս ինքն իրեն ասաց. «Ոչի՜նչ, դեռ խակ է»: Ուժ ու կարողություն չունենալու պատճառով հաջողության չեն հասնում, մեղքը գցում են պայմանների վրա:  

Հականիշները (հակաոակիմաստ ունեցող բառերը) գտի՛րև զույգ—զույգ գրի’ր:Միշտ֊երբեք

անարատ֊արատավոր,

 ոչնչացնել֊ստեղծել

բացահայտ֊գաղտնի

թույլ֊ամուր

 վերջին֊առաջին

համաձայնել֊մերժել

հանգստանալ֊աշխատել

 գտնել֊կորցնել

հավաքել֊վատնել

 աջ֊ձախ

 արթուն֊ քնած 

Հայոց աշխարհում՝ Արարատի դաշտի հարավում, մի հրաշալի ու անձեռակերտ  կոթող կա: Դա Արարատն է երկնասլաց, մեկուսի լեռնազանգված՝ կոնանման զույգ գագաթներով: Մասիսն ու Սիսը հանգած հրաբուխներ են:Մասսի ժայռապատ  գագաթը ծածկված է հավերժական ձյունով: Սսի գագաթի մասը նույնպես քարածածկ է: Լանջերը կտրտված են ճառագայթաձև  ձորակներով ու հեղեղատներով: Լանջերին խոտառատ արոտներ ու թփուտներ կան. ներքևի գոտում՝ այլևայլ թռչուններ ու կենդանիներ: Հնում լեռը հռչակված էր որպես արքաների որսատեղի:
Մասիսը զերծ չի մնացել բնության աղետներից: Նրա հյուսիսարևելյան  լանջի խորխորատը, հայտնի «Մասյաց վիհ» անունով, որ գագաթնամերձ մասում ավելի քան հազար մետր խորություն ունի, առաջացել է երկրաշարժից:


Ուղղեցեք սխալները;
Փախչել, վերլուծում, կապվել, դուրս գնալ , կրկին անգամ, ներդրում, իր մեջ ներառել, կրկնել, թողնել, պայթեցնել, խոստովանել, վիճել, կարմրեցնել:

3.Հոմանիշները տրվածներից ընտրեցեք:
ա) Արշալույսին լսվում էր թռչունների անուշ գեղգեղանքը:
բ) Գյուղի վրա խաղաղ արևմուտ իջավ:
գ) Միջորեին քաղաքում անդորր էր տիրում:
դ) Գիշերն իր մութ թևերն էր տարածել:
ե) Հունձը միջօրեին ավարտեցին:
(միջօրե, արշալույս, արևամուտ, տարածել, գեղգեղանք, անդորր):


4. Վերականգնել հետևյալ բառերի առաջին բաղադրիչների անհնչյունափոխ ձևերը:


Ռմբակոծել_ռումբ
սրճարան_սուրճ
կնքել_կնիք
Մտամոլոր_միտ,
վիրաբույժ_վեր,
զինագործ_զեն
ըմպանակ_ումպ
գրադարան_գիր
ընչաքաղց_ինչ,
ծաղկաբույլ_ծաղկ
երկնակամար_երկիր
կապտավուն_կապույտ
Գինեգործ_գինի
բուրմունք_բույր
ալրաղաց_ալյուր
Թթաստան_թութ
խնկածաղիկ_խունկ
մրրկածուփ_մրրիկ
կռվազան_կռիվ
իջնել_էջ,
ընձուղտ_ինձ

,մամռապատ_մամուռ         

Ձվաձև դիմանկարը

    Դղյակում, որտեղ հանգրվանեցին նրանք աչքի էր ընկնում իր շքեղ նկարներով, զարդարանքով, զենքերով: Դղյակի տերերը երկրում չէին, այդ իսկ պատճառով նրանք հանգրվանեցին դղյակի կողքին գտնվող փոքրկ սենյակներից մեկում: Սենյակի ներսում ուղակի հեքիաթ էր: Ամենուրեք պատերին կախված էին հիանալի նկարներ: Սենյակ ներսում՝սողանին, շքեղագույն գրքույկ կար, որում գրված էր յուրաքանչյուր նկարի պատմության մասին:Երբ մթնեց, հեղինակը փոխեց մոմակալի լույսի ուղությունը և հայտնաբերեց սենյակում ձվաձև, ոսկեզոխ շրջանակի մեջ մի գեղեցիկ դիմանկար: Դիմանկրան այնքան գեղեցիկ էր, որ կարծես նկարում պատկերված կինը կթարթի աչքերը: Գրքում գրված էր, որ նարչի բնորթուհին եղել է իր կինը, ով հնազանդությամբ ամեն օր նստել և ժպտացել է ամուսնուն: Նկարիչն այնքան տարված էր նկարով, որ չէր նկատում, թե ինչպես է պատերը խոնավանում և այդ խոնավությունը ինչպես է սպանում իր կնոջը: Կինը այնքան էր սիրում իր ամուսնուն, որ պատրաստ էր ամիսներով այսպես անարջ նստել միայն թե տեսնի իր ամուսնու ժպիտը և ոքևորությունը: Մնում էր միայն վրձնի վերջին հպումը նկարին և հանճարեղ նկարը պատրաստ կլիներ: Վրձնի վերջին հպումից հետո կինը մահացավ, նկարին տալով իր հոգին:        

                            Արյան կանչով

Եկել էի  Պետերբուրգ երաժշտական դպրոց հաճախելու համար: Մնում էի հայկական ընտանիքում, սակայն նրանց բարքերը, կենցաղը  հայկական չէին: Նրանք նույն իսկ փոխել էին իրենց հնչեղ Տիգրանյան ազգանունը և սարգել էին Տիգրանովնա: Վեհաշուք տիկինը ում անունը Աստղիկ էր արդեն դարձել էր Ասյա: Նրա հայրը բարձրաստիճան զինվորական էր և նրանք շատ տարիներ առաջ տեղափոխվել էին Պետերբուրգ: Երբ զրուցում էի տիկին Ասյաի հետ նա ինձ հարձրեց`.

-Արդյուք եղել եմ Արցախում իր ծննդավայր` Շուշիում: Ես նրան հարցրեցի, թե ինչպես է, որ նա գիտի տարբեր լեզուներ սակայն չգիտի հայերեն: Տիկին Ասյան տխուր պատասխանեց`.

-Գիտեմ, որ մեղավոր եմ: Հիշում եմ երբ փոքր ժամանակ անկաշկանդ խոսում էի հայերեն սակայն հիմա,  մեղքս քավել չեմ կարող:

Պետերբուրգ եկավ ցրտաշունչ ձմեռը: Մի օր  լսարանում էի և հանկարծ դուռը բացվեց և Վեռան տագնապած ձայնով ասաց, որ տատիկը իրեն լավ չի զգում: Ես առանց թույլտվություն հարցնելու դուրս եկա լսարանից: Երբ հասանք տուն ես մոտեցա տիկին Ասյաին և լսեցի, որ նա խոսում է ղարաբաղյան բառբառով: Մի պահ մտածեցի, որ դա լսողական խաբկանք է, սակայն դա այդ պես չէր: Նրա ծերունական շուրթերից հնչում էին մոռացված բառեր:

                     

                      Հոբ Երանելու վարքը

Հուս երկրում ապրում էր արդար, ճշմարիտ,ուղղամիտ  մի մարդ ում անունը Հոբ էր:  Նա հավատում էր Աստծուն, նա աղոթում էր, զոհ էր մատուցում և ցանկանում էր արժանանալ նրա ողորածությանը: Հոբը ուներ տասը զավակ` յոթ որդի և երեք աղջիկ:Նա նաև հարուստ էր, ուներ անասուններ, հող, փեթակներ լի անուշահամ մեղրով: Մի օր երբ սատանան երկրից վերադարձավ Աստված ասաց նրան, թե տեսել է իր ծառա Հոբին և արդյոք Հոբը հասկանում է, թե ինչ արդար կյաանքով է ապրում: Սատանան ջղայնությամբ պատասխանեց ասելով, որ երբ Աստված դիպչի նրա ունեցվածքին նրա դիմակը կպատրվի և նա ցույց կտա իր իրական դեմքը: Աստված լսելով այդ ամենը ասաց սատանային, որ նա կարող է վերցնել Հոբից ամեն ինչ, սակայն չդիպչի հոգուն: Սատանան ոգևորված գնաց պատրաստելու անհաջողություններ Հոբի համար: Նա վերցրեց Հոբից իր ողջհարստությունը, սպանեց զավակներին, իսկ Հոբը շարունակում էր հավատալ աստծուն և մտածում էր, որ եթե ընդունում ես Աստծուց տրված բարիքները, ապա ինչու չնթունես Աստծուց տրված անհաջողությունները: Սատանան բարկացած որոշեց դիպչել Հոբի մարմնին: Նա պատեց Հոբի մաշկը վերքերով, թարախակալած բշտիկներով: Նա հյուծվել էր, սկայն չէր դադարում հավատալ Աստծուն, նա ցանկանում էրպարզել, թե ինչ մեղք է գործել, որ Աստված նրան այսպես պատժում է: Երբ Աստված տեսավ այս ամենը, նա ետ վերադարձրեց Հոբին իր հարստությունը, պարգևեց տասը զավակ և վերադարձրեց նրա կենսուրախ և երջանիկ կյանքը: Աստվածաշնչում ասվում է. <<Հավատա Աստծուն մանանեխի հատիկի չափով>>: Հոբին փրկեց հավատքը:

1) Կազմի՛ր բարդ բառեր՝ վերջին բաղադրիչը դարձնելով տրված բառերի առաջին արմատը:

Դիտակետ-կետադրություն

Աստիճանացույց-ցուցասրահ

Պատվոգիր-գրապահարան

Գնդակոծել-կոծկոլ

Գթասիրտ-սրտացավ

Տիրապետություն-պետավտոտեսուչ

Ժպտերես-երկերեսանի

Հաշվենկատ-նկատառություն

Խոտաբույս-բուսակեր

Նկարազարդ-զարդատուփ

Տնօրեն-օրենսգիրք

Հևասպառ-սպառազինություն

Սրբավայր-վայրկյան

2) Տրված ածանցով և բառերից ընտրված արմատներով կազմի՛ր վեց ածանցավոր բառ։

-Ուհի վերջածանցով

Սփյուռքահայություն-հայուհի, բանվորական-բանվորուհի, երգչախումբ-երգչուհի, պարագիծ-պարուհի, ուսուցչապետ-ուսուցչուհի, նկարչատուն-նկարչուհի, գեղեցկատես-գեղեցկուհի, ինքնասպասարկում-սպասուհի, անթագակիր-թագուհի, հրեերեն-հրեուհի։

Այդ երկրում ապրում էր մի բարեպաշտ հավատացյալ՝ Հոբ անունով: Նա ամեն օր իր աղոթքներում փառաբանում էր Աստծուն: Հոբը ուներ տասը զավակ՝ յոթ որդի և երեք դուստր: Ուներ նաև մեծ հարստություն՝ ոչխարներ, ուղտեր, եզների նախիրներ, փեթակներ և այլն: Մի օր, երբ սատանան վերադարձավ երկրից Աստված նրան հարցրեց, թե տեսե՞լ է արդյոք իր ծառա Հոբին: Սատանան հակաճառեց նրան՝ ասելով, որ եթե Հոբից վերցնեն իր հարստությունը, նա չի շարունակի փառաբանել Աստծուն: Աստված սատանային ապացուցելու համար թույլ տվեց Հոբին փարձության ենթարկել: Չարությամբ լցված սատանան խլեց Հոբի ողջ հարստությունը, սակայն Հոբի հավատը չմարեց, նա շարունակեց աղոթել և փառաբանել Աստծուն: Այդ ժամանակ սատանան խլեց նաև ամենաթանկը՝ սպանեց նրա զավակներին, սակայն Հոբը միևնույն է շարունակում էր աղոթել, ասելով, որ պետք է ընդունել ոչ միայն տիրոջ կողմից տրված բարիքները, այլ նաև չարիքները. Տերը տվեց, Տերը վերցրեց, Օրհնյալ լինի նրա անունը: Այսքանից հետո Հոբը շարունակում էր աղոթել և փառաբանել Աստծուն: Վերջինս ևս մեկ անգամ համոզվելով Հոբի հավատի մեջ վերջ տվեց նրա փորձություններին՝ պարգևեց նրան տասը զավակ և վերադարձրեց նրա հարստությունը:

Վալժություն 1։ Առանձին սյունակներով դո՛ւրս գրել յուրաքանչյուր հոլո-
վով դրված գոյականները։

Լորը մեր ժողովրդի սիրած թռչուններից է։ Դեռևս միջին դարերում հայ21
մանրանկարիչները այդ անմեղ ու գեղեցիկ թռչունին անմեռ գույներով նկարել են
մագաղաթյա գրքերի լուսանցքներում և գլխազարդերի մեջ։ Հիշատակենք 1280
թվականին Կիլիկիայում Պողոս գրչի ձեռքով գրված մի Ավետարանի ծաղկազարդ
խորանը, որի վրա խոտերի և տերևների մեջ լորեր են կանգնած՝ կտուցները
բացած կանչելիս։ Մեր ժողովուրդը իր այդ սիրելի թռչնակի մասին տաղեր է
հորինել ու երգել դարեդար։

Ուղղական- Պողոս, լորեր, տաղեր

Սեռական- ժողովրդի, գրքերի, գլխազարդերի, գրչի, Ավետարանի, խոտերի, տերևների, թռչնակի

Հայցական- լորը, խորանը, կտուցները

Բացառական- թռչուններից

Տրական- թռչունին, թվականին,

գործիական- լուսանցքներում, տերևների մեջ

Վարժություն 2։ Հոլովե՛լ քաղաք, սենյակ, ծառուղի, թերակղզի բառերը
(եզակի և հոգնակի)։

քաղաք, քաղաքը քաղաքի, քաղաքից,  քաղաքում, քաղաքով

քաղաքներ, քաղաքները, , քաղաքների, քաղաքներում, քաղաքներով

սենյակ, սենյակի, սենյակը, սենյակով, սենյակում, սենյակից

սենյակներ, սենյակներում, սենյակները, սենյակներով, սենյակներից

ծառուղի, ծառուղու, ծառուղոին, ծառուղուց, ծառուղով,  ծառուղում

ծառուղիներ, ծառուղիները, , ծառուղիներով, ծառուղիներոմ, ծառուղիներից,

թերակղզի, թերակղզու, թերակղզուը, թերակղզին, թերակղզում, թերակղզով,

թերակղզիներ,  թերակղզիներից, թերակղզիներով, թերակղզիների, թերակղզիները, թերակղզիներին, թերակղզիներում

Վարժություն 3։ Արտագրե՛լ նախադասությունները՝ փակագծերում
տրված գոյականները անհրաժեշտ հոլովով, առումով և թվով գրելով համա-
պատասխան տեղերում։

1. Սարի գագաթից երևում էին մոտակա գյուղի բոլոր տները, իսկ ճերմակ մշուշի մեջ
նշմարվում էր մեկ այլ գյուղ։ (գյուղ, գագաթ, մշուշ)
2. Ասֆալտապատ ճանապարհով սլացող մեքենան կանգ առավ ճամփեզրի ցայտաղբյուրի մոտ, և մեքեմայից ելավ վարորդը՝ մի ալեհեր մարդ։ (ճամփեզր, մեքենա, ճանապարհ)                                 3. Մեր շուրջը սփռված դաշտում երևում էին աշխատող մարդիկ, որոնք երբեմն հայացքներըուղղում էին մեր կողմը։ (հայացք, դաշտ, մարդ)
4. Այդ հինավուրց ձեռագրերում արժեքավոր տեղեկություններ կային, որոնք խիստ հետաքրքրեցին գիտաժողովին մասնակցող մասնագետներին։ (տեղեկություն, ձեռագիր, գիտաժողով)
5. Ամբողջ օրը աշխատած վարպետը գործն ավարտել էր, և հիմա գոհունակությամբ նայում էր իր աշխատանքի արդյունքին։ (գոհունակություն, վարպետ, օր)
6. Գեղարվեստական նոր ֆիլմի ցուցադրումն ավարտվել էր, և հանդիսատեսը խումբ-խումբ ելնում էին դահլիճից։ (հանդիսատես, դահլիճ, ցուցադրում)
7. Նրա աշխատանքի վայրի մոտ գտնվող փողոցում վերջերս նոր խանութ է բացվել,
որտեղ վաճառվում են բազմազան իրեր։ (իր, փողոց, վայր)
8. Աստղերը մեկ-մեկ մարում էին երկնքում, փչում էր վաղորդյան սառը քամին, և լիճը,
թեթև ծփանքով արթնանում էր ուշ աշնան երկար գիշերվա նիրհից։(քամի, երկինք, աշուն)
9. Երկրորդ կուրսի ավագը բերել էր հաջորդ քննության հարցաշարը, և տարբեր
շարքերում նստած ուսանողները դասագրքից որոնում էին հարցերին վերաբերող
թեմաները և տետրում նշում էջերը։ (քննության, դասագիրք, կուրս)
10. Վերջերս կազմակերպված մրցույթին մասնակցեցին արվեստի դպրոցիսովորող շատ
երեխաներ, որոնց աշխատանքներն արժանացան տարբեր մրցանակների։
(մրցույթ, մրցանակ, դպրոց)

Վարժություններ
Վարժություն 1։ Առանձին սյունակներով դո՛ւրս գրել որոշյալ և անորոշ
առումներով գոյականները։

Գետնի տակ թաքնված հանքանյութերի մասին շատ հետաքրքիր տեղեկու-
թյուններ կարող է տալ բույսերի հանելուկային լեզուն։ Ծառը, թուփը, ծաղիկը կամ
սովորական խոտը բնական մի բարդ լաբորատորիա է։ Նրանց արմատները
պոմպերի նման գետնի տակից քաշում են տարբեր նյութերի լուծույթներ։ Տերևների
մեջ և ցողուններում կուտակվում են մետաղներ, որոնց պաշարները թաքնված են
գետնի խորքերում։ Որպեսզի այդ մետաղը հայտնաբերեն, այրում են հավաքած
բույսերի նմուշները և ուսումնասիրում ստացված մոխիրը։ Քննության են ենթարկվում
նաև բույսերի հյութերը։ Այդպես կանաչ «հետախույզները» օգնում են որոշելու
հողաշերտի կազմությունը, ցույց են տալիս, թե որտեղ հանքավայր կա։

Որոշյալ

Գետնի, հանքանյութերի, բույսերի, լեզուն, ծառը, թուփը, ծաղիկը, խոտը, արմատները, պոմպերի, գետնի, նյութերի, տերևների, ցողուններում, մետաղը, բույսերի, նմուշները, մոխիրը, հյութերը, հետախույզները, հողաշերտի, կազմությունը,

Անորոշ

Տեղեկություններ, լաբորատորիա է, լուծույթներ, մետաղներ, հանքավայր:

Վարժություն 2։ Յուրաքանչյուր շարքում գտնե՛լ անորոշ առումով գոյա-
կանը։
1. ապագան, լեռնաշղթան, ենթական, պատվանդան
2. պարագան, կուլան, ավազան, թեման
3. պատճեն, սյուժեն, հյուլեն, միջօրեն
4. խճավազն, արքայազն, նոխազն, վարազն
5. թեյն, տրամվայն, որովայն, դերբայն
6. կարոտն, մոլախոտն, ծղոտն, հետիոտն
7. քնարերգուն, վերարկուն, ճողփյուն, սերմացուն
8. մեղուն, ցողուն, ժողովածուն, աղաթթուն

9. չափածոն, մետրոն, երեկոն, երգեհոն
10. զբոսայգին, մարգագետին, թերակղզին, ծառուղին

Վարժություն 1։ Դո՛ւրս գրել այն բառերը, որոնցում գրաբարյան ն վերջնա-
հնչյունը հոգնակիի կազմության ժամանակ չի վերականգնվում, բայց վերա-
կանգնվում է բառակազմության ժամանակ։
Կողմ, բեռ, գառ, դուռ, մաս, թոռ, լեռ, ծունկ, ծոռ, հարս, սերմ, ձուկ, մուկ,
նուռ։

Կողմ- կողմնացույց, կողմնակից

Մաս- մասնակի, մասնիկ

Սերմ- սերմնացան, սերմնատու

նուռ-նռնենի

Վարժություն 2։ Առանձին սյունակներով դո՛ւրս գրել եզակի և հոգնակի
գոյականները։ Երեք եզակի և երեք հոգնակի գոյականներով կազմել նախա-
դասություններ։
Ես նայում եմ սեգ Արագած սարին,
Դարերի ձյուն կա նրա կատարին,
Ժայռեր կան այնտեղ շանթերից կիսված,
Հողմերից ծեծված, արևից կիզված,
Եվ անդունդներ կան գագաթներն ի վար
Վշտի պես խորունկ, ցավի պես խավար…
Սակայն լանջերին արև՜ է, գարո՜ւն,
Աղբյուրն է խոսում, խայտում է առուն,
Բուրմունքը թևին՝ զեփյուռն է խաղում,
Բոսոր կակաչն է հովից ծիծաղում,
Ծաղիկն է բուսնում ժայռին ու քարին,
Թեկուզ դարերի ձյուն կա կատարին,
Թեկուզ հողմածեծ գագաթներն ի վար
Անդունդներ կան մութ, վշտի պես խավար։

Գարնանային ձնձաղիկը ամենաչքնաղ ծաղիկն է:

Բոսոր արևի ճառագայթները այրել էր ոսկեգույն դաշտերւ:

Մի այլհեքիաթ կաք ձմեռվա ու ձյան փաթիլների մեջ:

Սարին էր իջել արևի ճառագայթների վերջին շողը:

Նրա ծիծաղը արևի պես ջերմ է:

Վարժություն 3։ Գտնե՛լ, թե որ շարքերի բոլոր բառերի հոգնակին է կազմ-
վում –եր վերջավորությամբ։
1. բեռնարկղ, բառատետր, բնագիր, պատմագիր
2. գլխաշոր, դեղատոմս, ձկնորսանավ, ամսագիր
3. ածխակույտ, ակնաբիբ, բաժնետեր, դասաժամ                                                                             4. եզրաշերտ, թաղամաս, լաստանավ, զարդասյուն
5. մեղրամոմ, յուղաբիծ, նավթահոր, շնագայլ
6. ջրաբույս, սառցադաշտ, որմնանկար, վարելահող
7. անվաճաղ, արքայատոհմ, բնակվարձ, գետաձի
8. գիտափորձ, զոդաձող, երկաթալար, էլեկտրասարք
9. թոնրատուն, ճամփեզր, մատենացանկ, թիթեղագործ
10. մեկնակետ, մարզաձև, ջրաշիթ, ուրվագիծ

Վարժություն 4։ Գտնե՛լ, թե որ շարքերի բոլոր բառերի հոգնակին է
կազմվում –ներ վերջավորությամբ։
1. գորգագործ, որմնադիր, մեղվաբույծ, էքսկավատորավար
2. ածխահատ, գյուղատնտես, այգեգործ, երգիծաբան
3. հանդիսատես, հատապտուղ, էլեկտրամուրճ, հեքիաթագիր
4. հրուշակագործ, ձիթաբլիթ, հերթապահ, մանկաբույժ
5. պատգամ, պատճեն, ջրատար, սննդամթերք
6. տիեզերագնաց, ուղղաթիռ, փականագործ, քարայր
7. քարհատ, առակագիր, ատամնաբույժ, արգելացանց
8. բնանկար, գաջագործ, դեղասրվակ, խճանկար
9. ծաղկաբույծ, համազգեստ, հատապտուղ, մեդալակիր
10. նորաբնակ, շերամապահ, սերնդակից, վաճառատեղ

10.ձորակում, ամեն գարուն տաքերն ընկնելուն պես մասներիներն են ծաղկում, շուրջը սփռելով արբեցնող բուրմունք և բացվում են վարդերը՝ դեղին,սպիտակ:Կեսօրին երբ բարձրանում է արփին և տաքանում են ձորակի արևից ոսկևորված քարերը, խլեզները փորի մաշկը դեղին արևկող են անում, պառկում շիկացած քարերին՝ ըմբոշխնելու կենարար ջերմությունը:Այն ժամանակ ոչ հեռավոր անցյալում, երբ դեռևս շեն էր Մանասի ձորակում միայնակ կանգնած խր-իթը,Օրանջիայում մասրենիներ չկային՝ տան պատերի վրայով մուգ կանաչ խլեզներ չէին վազվզում և վայրի վարդի տեղ վարունգն էր ծաղկում: Մի բարակ արահետ ոտնահետքերից մաշված ձորակը միացնում էր գյուղին: Արահետը՝ ինչպես խրժիթն ու պարտեզը, այժմ, նույնպես չկային: Մի լուռ, տխուր ամայություն էր թևածում: շուրջբոլորը և Մանասի տան ավերակների վրա ծաղկում էր մասրենին:Հիշելով ողբերգական դեպքը Մանասի արյուն- քրտինքով կառուցված տան այրվելը, խանձված կնոջն ու երեխային, համագյուղացիների հոգում ակամա ծնվում էր հարցը՝ Մանաս ի՞նչու տունդ Օրանջիայում կառուցեցիր: Մի՞թե չգիտեիր, Դավոյենց Առաքելն էլ աչք ուներ փորակին, ուր ձյունը շուտ է հալվում և ձյան տակից կանաչն է ծլում:Դավոյենց Առաքելը մի առավոտ աչքի տակով նայեց ներքև փորակին, որոշելով այնտեղ տուն կառուցել: Եվ մի օր հանկարծակի տեսնելով, որ Մանասը տան պատերն է շարում անակնկալի եկավ և հոգին եռաց վրեժխնդրության ծարավից: Բարձրանում էին տան պատերը և Առաքելի սրտում զայրույթն էր ծառս լինում: Փափախի տակ, մտքերը որդեր էին լեշի վրա վխտացող զազիր որդեր: Դավեր էր նյութում անընդհատ, իսկ Մանասը անտեղյակ այդ ամենին բարձրացնում էր տան պատերը:

11. Սրընթաց կառքի մեջ, ինքնամփոփ նստած Սմբատը, դարձյալ գնում էր հանքերը: Թեև միջօրէ էր և թուխպերի արանքից երբեմն- երբեմն երևում էր արևի, ասես ձմռան ցրտից գույնը գցած սկավառակը, սակայն փչում էր հյուսիսարևելյան սարսռուն քամի: Ճանապարհի աջ կողմում, օձագալար խճուղուց ոյն կողմ, ձգվում էին նավթահանքերը մրի և շոգու խառնուրդով ծածկված: Դեպի ձախ՝ ամայի ավազուտներ էին և լերկ բարձրավանդակներ՝ դժնատեսիլ մռայլ տխուր: Երկիրը ձմռան ցրտերին զրկվելով կանաչից՝ ասես հագել էր ցնցոտիներ, որից ավելի էր սաստկանում Սմբատի սիրտ կրծող թախիծը: Նա օրըստօրէ ավելի դժբախտ էր զգում իրեն: Ի՞նչ, հրաժարվել հոր ամբողջ կյանքում կուտակած և այժմ իր ձեռքն անցած անբավ հարստությունից: Երբեք: Ուրանալ զավակներին, որոնց հիշելիս անգամ սիրտը թրթռում էր:

Մի անհաղթելի զորություն անընդհատ դրդում էր մտքում կրկնել, միթ՞ե ելք չկա այս դրությունից:

Կառքը ցնցվելով ու ոստոստալով ընթանում էր խորդուբորդ ճանապարհով: Մերթընդմերթ, նավթահանքերից լսվում էին ինչ-որ խշշյուններ՝ դա դեպի ամբարները հոսող նավթի ձայնն էր միօրինակ տաղտկալի: Ամենուրեք հնչող խառնիճաղանջ ձայները, կաթսաների թշշոցը, մարդկային անհեթեթ իրարանցումը, եռուզեռը թվում է մնացածին դժողքը դարձրել էին իրական: Բախվելով երկաթյա պատերին, դույլերը դղրդյունով իջնում էին խավարչտին անդունդը, ուր սառնորակ աղբյուրների փոխարեն հոսում էր սև ոսկի և խուլ շառաչյուններ արձակելով, նորից բարձրանում լի թանկարժեք հեղուկով: Թվում էր այդ ձայները միանալով ասում էին Սմբատին

Դու դժբախտ ես:

2.Այժմ, երբ ամեն ինչ գիտես, սիրելի Աշխեն, կասեմ ինչու եկա և ուր եմ գնում:Երկու սիրելիներ կանգնած են իմ առջև, մեկը վտանգի մեջ գտնվող իմ բզկտված հայրենիքը, մյուս վտանգի մեջ մեջ գտնվող սիրելի կինը՝ դու:Երկուսն էլ թանկ, երկուսն էլ սիրելի:Երկուստեք կանչում են ինձ և ես երկմտում եմ դեպի որը գնալ, որովետև երկուսի համար էլ ուխտել եմ անձնազոհություն:Ահա իմ սրտագին իղձերը, իմ ամենաջերմ փափագները բացում եմ քո առջև սիրելիս, դու ցույց տուր ճանապարհը, թե դեպի որը գնամ:Աշխենը համակ ուշադրություն դարձրած ունկնդրում էր սիրած երիտասարդի խոսովանությունը:Լսելով վերջին խոսքերը Աշխենի կրակի պես բոցկլտուն աչքերն արցունքներով թրջվեցին:Դեպի հայրենիքի փրկության գործը, առանց հապաղելու պատասխանեց օրիորդը՝ ոգեվորված ձայնով:Դու ինձ արժանի չես լինի Սամվել, եթե արյունդ չխառնես այն անբավ հեղեղների հետ որ պիտի հեղվեն մեր աշխհարի ազատության համար:Օրիորդը դարձավ ավելի վճռական: Ես ևս արժանի չեմ լինի քեզ Սամվել, եթե չպայքարեմ հանուն արդար վրեժխնդրության:Աշխարհի բոլոր երանությունները միասին չեին կաչող ինձ այպես ցնծություն պատճառել,  ինչպես քո վերաբերմունքը, սիրելի Աշխեն:Խոսքերդ սիրտս լցնում են սրբազանհպարտությամբ և ուրախությամբ, համոզվում եմ մեկ անգամ ևս, որ վայելում եմ հայոց քաջազնուհիներից ամնաընտրյալի սերը:

Վարժություն 1։ Գտնե՛լ մեկ արմատ և երկու ածանց ունեցող բառերը (բա-
ռի մեջ կարող է լինել նաև հոդակապ)։ Կազմե՛լ նախադասություններ՝ գոր-
ծածելով այդ բառերը։

Լուսանկարչական, տեսականորեն, գրահրատարակչական, հացթուխ,
ծովեզրյա, դարբնություն, բարեհամբույր,ատաղձագործ,մանրանկարչություն,
հրուշակագործ, վերաբաշխում, գիտականորեն, անօգնական, բազմություն,
տգիտություն:Տեսականորեն նա ամենալավ սովորողն էր դասարանում:

Վարժություն 2։ Գտնե՛լ մեկ արմատից և մեկ ածանցից կազմված բառերը:

Հայեցակարգ, մետաղյա, բացառիկ, ասեղնագործություն, հաշվեկշիռ,
որսորդ, պողպատե, ձուլակաղապար, հնություն, ժամանակահատված,
արժեիջեցում, նվիրում, միջազգային, գունեղ, իրականություն, ընդհանրացում,հարթակ, խտրականություն, մեղմորեն, միջնակարգ, շարժուն, ներգաղթյալ, մենաշնորհ, միջուկ, բուսականություն։

Վարժություն 3։ Առանձին սյունակներով դուրս գրե՛լ նախածանց,
վերջածանց, ինչպես նաև թե՛ նախածանց, թե՛ վերջածանց ունեցող բառերը։

Անհայտ, խնձորենի, անմտություն, հակաթույն, մթերային, տգեղ,
վերահաշվում, անհոգաբար, կաղնուտ, անհավատալի, միլիոնավոր, չկամ,
ցուցանակ, արտապատկեր, ենթավարպետ, գերադաս, կղզյակ, հարակից,
հայրական, ներգրավում, տրամագծորեն, անհարմար, ապաշնորհ, դժգոհություն,հավաքածու, լսարան, համատեղություն, ծիծաղելի, անթիվ, մորթեղեն, միտք։

Պարզ,բար,պարզածանցավոր բարդածանցավոր բառեր:

Պարզ բառեր                                                         Բարդ բառեր

գիրք                                                                        տնամերձ

ոսկի                                                                         մազակալ

մատյան                                                                    մոխրաման

մարդ                                                                          ջրաներկ

մազ                                                                            ջրհոր

արմատ                                                                      գրչատուփ

պարզ                                                                          ձեռագիր

պարզ

պարզածանցավոր բառեր                                       բարդածանցավոր բառեր

տանձենի                                                                     զինծառայություն

յոթանասուն                                                                 մարդասպանություն

գրային                                                                           բարեսրտություն

բառարան                                                                      ճշմարտախոսակա

շարքային                                                                      նախադասություն

զինվորական                                                                 ծանրամարտիկ

ոստիկանություն                                                           մարմնամարզիկ

որսորտական

Ափ-ձեռքի-ծովի

երեխաները ափի մեջ քար էին պահում.

1. Ծովի ափին ոչ հեռու կառուցեցին հյուրանոց

Անել-կատարել-անելանելի, դժվարին

ընկերուհիս դժվարանում էր կատարել տնային աշխատանքը:

Ավել-շատ-մաքրելու ավել

գեղեցկության մրցույթին հայ մասնակիցը ավելի գեղեցիկ էր քան վրաստանինը:

շուկայում ավել էին վաճառում:

Խնամի-ամուսինների մեկի ծնողներից, խնամել

հարևանուհու տանը հյուր էր եկել նարանց խնամին:

թերթում խնամակալի հայտարարություն կար:

Հորդ-առատաջուր,վարար-ճոխ

1. Դրսում հորդառատ անձրև էր տեղում:
2. Մանեի ծննդյան տարեդարձին հորդ սեղան է գված:

Որդ- մարդու և կենդանիների մարմնի մեջ ապրող մակաբույծ- անձրևաորդ

1. անձրևից հետո այգում շատացան որդերը:

Վարել- հողը հերկել- կառավարել

1. Գյուղացիները սիրով է հողը վարում:
2. Պատգամավորները վարում են կարևոր մի նիստ:

Անցավ-ցավ չպատճառող-գնաց

1. Բժիշկը անցավ հանեց երեխայի մատի փուշը:
2. Գնացքն այնքան արագ անցավ, որ մոտակա տների պատուհանները ցնցվեցին:

Սրբեր-Հայ առաքելական եկեղեցու-մաքրեր

1. Հայ առաքելական եկեղեցոին ունի 29-ը սուրբ
2. Աննայի մայրիկը սրբել է տան  բոլոր պատուհանները:

Հականիշներ՝

մեծ-չնչին

ցածր-բարձր

խնդրել-հրամայել

դուստր-ուստր

ատել-պաշտել

վայրէջք-վերելք

չքավոր-մեծտուն

հեռավոր-հարակից

տհաճ-շնշող

նիհար-գեր

հարթ-կորնթարդ

քանդել-հավաքել

Համանուններ կամ նույնանուններով նախադասություն:

Դարման-Դարման

Գյուղացին դարման էր դիզել կենդանիների համար:

Նրա ցավին դեղ ու դարման չկար:

համար-համար

Խնողներս ինձ համար գնել էին նոր հեռախոս:

Զբոսաշրջիկներ գիշերեցին հյուրանոցի համարներից մեկում:

հոտ-հոտ

Վարդերի հոտը տարածվել էր բակով մեկ:

Հովիվը ոչխարների հոտը բարձրացրեց սարն ի վեր:

Զատիկ-զատիկ

Հայերի մոտ եղել է հին ավանդույթ, երբ զատիկ էին գտնում վարյի սև կետերից որոշում էին,թե երբ է լինելու Սբ. Զատիկը:

վարժություն 1:

1. Նա աղուհացով մարդ է:
2. Նա հաց ուտել շատ էր սիրում:
3. Խովափից մի քիչ հեռու կառուցում էին վոր հյուրանոց:
4. Ծով համբերությամբ զինվորի մայրը սպասում էր իր որդուն:
5. Քամուց ծովի ալիքները ալեկոծվում էին:
6. տարատեսկ մտքերց ալեկոծվում էր նրա հոգին:
7. Շախմատի քարերը մառմառից են:
8. Մենք ապրում ենք քարե շենքի ութերորդ հարկում:
9. մարդ պետք է երկաթե կամք ունենա,որ հասնի նպատակին:
10. երկաթե մահճակալը շատ գեղեցիկ է:

Վարժություն 2

1. առվակ-մոլորված առվակ
2. ժայռ-մտախոհ ժայռ
3. ծաղիկ-ժպտուն ծաղիկ
4. փողոց-ուրախ փողոց
5. սենյակ-հյուրընկալ սենյակ
6. հուշարձան-հպարտ հշարձան
7. բերդ-ալևոր բերդ
8. ցայտաղբյուր-զվարթ ցայտաղբյուր
9. ամպ-թավահոնք ամպ
10. գիրք-իմաստուն գիրք

Հականիշ՝

Վարժություն 1:

Փութաջան-ծույլ

Ամպոտ-ջինջ

Ուսյալ-տգետ

Անբասիր-արատավոր

Ողորկ-խորդուբորդ

Օրինական-ապօրինի

Դալար-հինավուրց

Անջրդի-ջրարբի

Երկչոտ-համարձակ

Վարժություն 2:

1. մոտ-հեռու, արագ-դանդաղ, տգետ-գիտուն

Մեքենան արագ վարելու պատճառով հարվածեց մեքենան: արագ

Դանդաղ քայլելով մոտենում եմ նպատակիս:դանդաղ

2. շոգ-ցուրտ, մարդկային-տմարդի, հին-նոր

Շատ եմ սիրում ներ տարին, սիրում եմ նաև հին տոմարով նոր տարին:նոր հին

3. սառը-տաք, երկար-կարճ, վախկոտ-անվախ

Ես սիրում եմ հագնել երկար և կարճ զգեստներ: երկար կարճ

4. վճարովի-անվճար, վախկոտ-արի, մաքուր-կեղտոտ

Ավտոլվացման կետի մոտ հավաքվել էր մաքուր և կեղտոտ մեքենաների մոտ: մաքուր կեղտոտ

5. ամառ-ձմեռ, մուտք-ելք, հաճելի-տհաճ

կինոթատրոնում շփոթել էինք մուտքի և ելքի տեղերը: մուտք ելք

6. թեք-ուղիղ, հասուն-տհաս, կայուն-խախուտ

Նա կայուն կանկնած է այդ խարխուր հղի վրա:

ՀԱՄԱՆՈՒՆ

1. Նա երկու օր ավել աշխատեց։- Շատ
2. Անկյունում դրված էր մի մաշված ավել։- Մաքրելու պարագա
3. Վարպետը կատարեց դետալների յուղում։- Մաքրում, թարմացում
4. Խոհարարը բանջարեղենը տապակեց յուղում։- Յուղի մեջ
5. Զգեստ կարող դերձակը աշխատանքը կատարեց բարձր որակով:- Կար անող
6. Մեր կուրսում շատ կարող ուժեր կան։- Խելացի
7. Քիմիական նյութերի ազդեցությամբ սկսվեց խմորում։-Քիմիական տարրերի փոխազդեցություն
8. Թխվածքի խմորում չամիչներ կային։-Խմորի մեջ
9. Ֆուտբոլիստը գեղեցիկ գոլ խփեց։ – Գնդակի հարված
10. Բաժակի մեջ գոլ ջուր կար։- Ոչ տաք

Վարժություն 2

1. բարձր հարկ- 1.բարձր տուրք, 2.վերևի հարկ
2. ավել գնել- 1.շատ գնել, 2.Մաքրելու ավել գնել
3. ոչխարի հոտ- 1.ոչխարի խումբ, 2.ոչխարի բույր
4. մետաքսի կտոր- 1.մետքասի կտորեղեն, 2.մի կտոր
5. Նա ջրում է- 1.ջուր է լցնում, 2.ջրի մեջ է
6. Նա գնում է- 1.շարժվում է, 2.առնում է
7. Խավարում է- 1.Աստղը խավարում է, 2.խավարի մեջ է

Վարժություն 3

սեր-սեր

Կաթի սերը մի փոքր թանձր էր։

Կարմիր վարդը սեր է խորհրդանշում։

դարման-դարման

Գյուղացին դարման էր դիզել անասուններին կերակրելու համար։

Գիրքը ցավին դարման եղավ։

հոտ-հոտ

Աննայի նոր օծանելիքի քաղցր հոտը տարածվել էր ամբողջ սենյակում։

Պապիկը հոտի հետ բարձրացավ սարն ի վեր։

համար-համար-համար

Ինձ համար ես այսօր նոր համար գրեց։

Հյուրանոցի այդ համարում բնակվում էր մեծահարուստ։

վարել-վարել

Գյուղատնտեսական աշխատանքների համար գյուղապետը նոր աշխատողներ ընդունես հանդը վարելու համար։

Ավտոմեքենան վարելիս պատահմամաբ կոտրեցի հայելին։

բարակ-բարակ

Մեր տանիքի ջրի բարակ խողովակը պատահմամբ պայթեց։

Որսորդները որսի գնալուց պարտադիր բարակին տալիս էին որսից մնացած ոսկորները։

Հարանուններ

1. Գրախանութում վաճառվում է այդ բառարանի երկրորդ հրատարակչությունը:

2. Այդ հրատարակությունը լույս է ընծայել գրքի վերջին հատորը։

3. Նա այդ գործում մեծ երախտիք ունի։

4. Այդ առաջարկը վեճերի ու քննարկումների տեղիք տվեց։

5. Ամենուրեք փթթում էին կանաչ այգիներն ու գեղեցիկ ծաղկանոցները։

6. Բակում խաղացող երեխան հովարով գլխարկ էր դրել։

7.Զարմացած երեխան  թոթվեց ուսերը։

8.Մարզիկները մրցույթին մասնակցելու  հրավեր էին ստացել։

9.Ջրատար խողովակի փականը նորոգեցին։

10. Վարպետը պատրաստակամությամբ օգնեց մեզ։

Վարժույուն 2

Տաք ճառագայթ է, մրսած փաթիլ…

Մրսած փաթիլը դառնում է կաթիլ….

Եվ պիտի ելնի ծիլը հողից,

Եվ արտը կախվի լեռան կողից։

Եվ ծիլը պիտի դառնա ցողուն,

Ցողունը պիտի հասկահանի

Սվսվոցներով հասկանալի։

Եվ հասկը ուռած կոպերի տակ

Ամփոփի պիտի արևներ խակ….

Եզը գութանի գութն ու գրգիռն էր,

Ոգու կորովն ու արյան թրթիռն էր,

Ուղեծիր հանող նրա հրթիռն էր…

Ճակատագիրն էր։

Եզան կերածը դարման ու սեզ էր,

Ինքը բարության քայլող մի դեզ էր,

Համառ էր, բայց և խոնարհ ու հեզ էր….

Հայրենի հեռավոր ձորում

Քարերից երկինք է ծորում։

Հայրենի հեռավոր դռան

Ծաղկել են ծառերը նռան։

Թափառող թախիծն եմ հողիդ,

Հայրենի հեռավոր հովիտ։

(Համո Սահյան)

նախադասություններ

վերջակետ

Վերջապես եկավ աշունը:

այսօր ցուրտ է:

Ամռանը շատ տաք է:

Խանութում հաց չկար:

Ստորակետ

Աննան ուրախ էր, որովհետև նրա տարեդարձն էր:

Նա հագել էր գեղեցիկ զգեստ,կոշիկներ և ուներ հիանալի սանրվածք:

Մայրս ասաց,որ վաղը գնալու եմ դպրոց:

Աշնան տերևների վրայով քայլելը այնքան հաճելի էր,որ տուն գնալ պարզապես չէի ուզում:

Հիացած էի նրա դաստիարակությամբ, իմաստուն գաղափարներով, հրաշալի արտաքինով:

միջակետ գծիկ

ինչի համար ես եկել.-ասաց նա:

հրցրեցի.-ինչն է պատճառը քո վատ պահվածքի:

Ինչու այսօր պատրաստ չէիք.-հարցրեց ուսուցչուհին:

Ընկերուհիս խորհուրդ տվեց.-կարդա Շիրվանզադեի<<Քաոսը>>:

Լինել, թե չլինել.- սա է խնդիրը

 կապ

ըստ այդ ավանդույթի՝ Աստվածխառնեց մարդանց լեզուները որպեսզի Բաբելոնի աշտարակի միջոցով՝ չհասնեն իրեն:

Որ չբացեր դարպասները՝ Կինը Թաթուլի, ըստ Թմկաբերդի առումը ստեղծագործության, չէին սպանի քաջ Թաթուլին ու չէին գրավի անառիք բերդը:

Սամվելը Սպանելով հորը, սպանեց նաև մորը և նրա արյունով մարեց այդ կրակը՝ ըստ Րաֆֆու Սամվելը վեպից:

Շնորհիվ մորս՝ ես այն եմ ինչ կամ, որի համար շնորհակալ եմ:

Ես շատ եմ սիրում գիրք կարդալ, շնորհիվ իմ սիրելի մանկավարժներին, որոնք ջանք չեն խնայում մեզ կրթելու, դաստիարակելու:

Եղբայրս հաղթեց ծանրամարտի ՝ շնորհիվ իր մարզիչի:

Հանուն իմ պայծառ ապագայի ՝ պիտի ջանք ու եռանդ չխնայեմ ու լավ սովորեմ:

Հավերժ հիշատակ այն զինվորներին,որոնք հանուն հայրենիքի, զոհեցին իրենց կյանքը:

Չեմ հասկանա եբեկ այն մարդկանց, որոնք ինքնասպանություն են գործում՝ հանուն ինչ-որ մեկի:

Համաձայն պայմանագրի ՝ նա հինգ տարի պիտի ծառայեր հայոց բանակին:

Նրանք պետք է դպրոցական համազգեստ հագնեն, համաձայն այդ դպրոցի կանոնակարգի, և տարբերվեն մյուս դպրոցներից:

Նա փոխեց իր կյանքը ՝ համաձայն այդ գրքի խոսքերի:

Չնայած արդեն ցրտել է ՝ միևնուն է չեմ համակերպվում ամառվա հեռանալուն:

Շատ եմ սիրում իմ գյումրին չնայած ապրում եմ Երևանում , քանիոր չեմ կարող մոռանալ իմ մանկության ընկերներին:

Նա արդարացավ, որ գնացել էր գյուղ ՝ տատիկի տուն՝ չնայած դա ադպես չէր:

Ստորադասական շաղկապ

Ստորադասական կոչվում են այն շաղկապները, որոնք երկուական նախադասությունը շաղկապում են գլխավոր նախադասությունը:

Ստորադասական շաղկապներն են՝ որ, թե, եթե, որպեսզի, որովհետև, քանի որ, հենց որ, մինչև որ, մինչև, նախքան, երբ որ, թեև, թեպետ, թեկուզ:

Օրինակ-Թեև նա վաղուց էր գնացել, մենք նրան սիրով էինք հիշում:

Օրինակ-Նա մտածում էր, որ մի օր կգրի թագավորի ճամփորդության մասի

Շաղկապ

Հայերենի այն խոսքի մասը, որը կապում է նախադասություններ և նախադասության համազոր անդամներ կոչվում է շաղկապ:

Շաղկապները լինում են երկու տեսակ՝ համադասական և ստորադասական:

և

Երևույթ, այգեվետ, կարևոր, կարեվեր, հոգևիճակ, պարգևել, ագեվազ, ագևոր, դափնեվարդ, բևեռ, ոսկեվազ, սևեռուն, ոսկեվառ, արևառ, հևասպառ, ոսկեվարս, հետևակ, ունևոր, վազեվազ, ուղեվճար, գինեվետ, սեթևեթել, սերկևիլ, հոգեվարք, հոգևոր, ալևոր, տարեվերջ, գերեվարել, ԵՎրոպա, եվրոպական, եվրոպացի, երթևեկել, ԵՎգինե, գոտևորել, գինեվաճառ, ոսկեվորված, ոսկեվաճառ, արևմտաեվրոպական, երբևէ, սևակնած, ուղևորվել, ոգևորություն, թեթևոտն, Սևան, օթևան, հևիհև, թեթևություն, ապակեվաճառ, ալեվարս, այցեվճար, ամենևին, եղրևանի, հոգեվերլուծություն:

Վ-Ֆ

Հավքը, աՖղանացի, գովք, Օվսաննա, ասֆալտ, գավթապահ, խռովք, փլավքամիչ, հարավային, ավտոմեքենա, նավթ, աղվաններ, Աֆղանստան, Ավրորա, թավշյա, ավտոմատ, զավթիչ, հազիվհազ, կտավատ, ֆշշոց, վշշալ, թովչանք, նզովք, տավղահար, արմավ, նավթալին, որովհետև, կաթված, կաթվածահար, Եթովպիա, սաֆինքս, Խոսրով:

Ավտոմեքենան ընթանում է հարավային ասֆալտապատ ճանապարհներով հազիվհազ հաղթահարելով ոլորանները: Յուրահատուկ թովչանքունեն այդ վայրերը: Թեև հեռու չեն նավթահանքերը, սակայն բուսականության աշխարհը հարուստ է ու տարատեսակ: Ահա թավշյա հովտաշուշանները, կտավատ արտերը, գունավոր հավքերը,  որոնք ասես մայր բնության գովքն են երգում: Աջ կողմից թափվում է աղմկոտ մի ջրվեժ: Ահա և օվկիանոսը: Այն հիասքանչ է և խաղաղ ժամանակ, և խռովքի պահին: Ափին նավակների մոտ, հավաքվել են զբոսաշրջիկներ: Երևում է` չինացիների են, եթոֆպացիներ, աֆղանցիներ, նեգրեր: Հավանաբար զբոսանքի են գնալու: Դեռևս ոչ հեռավոր անցյալում այս վայրերում կյանքը կաթվածահար էր,  որովհետև զավթիչները, որոնց այժմ էլ ժողովուրդը նզովք ով է հիշում, ուզում էին տիրել երկրին: Նրանք հետ շպրտվեցին, և ամեն ինչ մտավ բնական հունի մեջ: Բոլորս հիացած ենք: Ինչ հողեր են: Ասես երկնքից ավսաննա ու օրհնություն է թափվում:

Հ

Ընդհանուր, հովհար, հայհոյել, Հովհաննես, հեղհեղատ, հեղհեղուկ, խորհել, հերթապահ, սուրհանդակ, դազգահ, ընդհակառակը, ընդհատել, մեղմասահ, հոգեհմա, ընդհատակյա, աշխարհազոր, համաշխարհային, ընդհուպ, արհամարհել, թիկնապահ, քամահրել,  խորհուրդ, խորհրդակցել, աշխարհասփյուռ, ճանապարհային, շնորհալի, նիրհել, ճանապարհորդ, անշնորհք, արհեստավոր, քաղհան, միրհավ, զարհուրելի, տարաշխարհիկ, առհավատչյա, չնաշխարհիկ, չմշկասահք, հազիվհազ, աշխարհացունց, խորհրդածություն, մահճակալ, որովհետև, հոտհոտել, ամպհովանի, ողջախոհ, օրհնանք, հուրհրալ, հրդեհ, արգահատելի, հրահրել, հուրհրատել, Թեհրան, Բեթհովեն, Շապուհ, Խոնարհվել, հեղեղել, օրհասական, թոհուբոհ, անպատեհ, հաղթահարել, աշխարհակալ, ճահճուտ, շնորհակալություն, քարհատ, քարհանք, հեկհեկալ, հետզհետե, պարտամուրհակ, անհրաժեշտ, համհարզ, ընդհանրություն, աշխարհիկ, մենաշնորհ, շնորհանդես:

Ր-Ռ

ա.Կռունկ, կրունկ, ջեռուցում, ջերմություն, երեսուն, եռօրյա, դռնապան, դրկից, դրացի, ձեռք, ձերբակալել, ձերբազատել,  տարերք, տառասխալ,  փռփռալ, փրփրել, կրթել, կռթնել, զմռսել, մրսել, թրթռալ, թռվռալ, կարճել, կառչել, մռմռալ, մրմռալ,   եղեռն, եղերական, թռչել, թրջել, կարգ, կառք, պատրվակ, մատռվակ, սարսուռ, մարմար, կրճտացնել, կռճիկ, պայտար, կայտառ, տապար, փառապանծ, փարթամ, խարույկ, խառնուրդ, սպառվել, պատսպարվել, խարկել, խառնիճաղանջ, գրգռել, գռգռալ, պարկ, պառկել, կորնթարդ, կարթ, ուռկան, ուրց, բարբարոս, բարբառ, կոխկռտալ, կրճատել, ախոռապետ, ախորժակ, քաշկռտել, կրնկաքաշ, քրտնաջան, քրթմնջյուն, խրճիթ, խրթին, խռչակ, արագիլ, առագաստ, զարնվել, զառիվեր, խոժոռ, խոշոր, հրավարտակ, ապար, ապառաժ, խժռել, փառահեղ, հերարձակ, հեռարձակել, եռաժանի, մրափել:

բ.Կերկերուն, վերնագիր, Հռիփսիմե, կրակապաշտ, կռապաշտ, կրծել, կռկռալ, վառվռուն, կարկառուն, կառամատույց, գանգուր, ախորժաբեր, անարժան, վագր, բարդի, րոպե, ատրուշան, լրտես, կենսաթրթիռ, կենտրոն, կտրիճ, սառցակալել, թպրտալ, սփրթնել, ոսկոր, որկրամոլ, ճմռթել, ատրճանակ, Բորժոմ, լպիրշ, գամփռ, ջրիմուռ,  կոկորդ, արշալոյս, արջ, ճարպ, սահմռկել, ուռճանալ, ուռճանալ, ճամպրուկ, կտրվածք, կիռճ, հրթիռ, գոլորշի, մառախուղ, խարխափել, ագռավ, ծխամուրճ, ճախրանք, փնտրել, ապարոշ, աշխարհահռչակ, որմնախորշ, անշարժ, խարտոց, գրոշ, հանդուրժել, երկպառակություն, առհամարել, արյունռուշտ, ծեծկռտուք, թորշոմել, ճորտատեր, կարծիք, դատարկապորտ, ոստրե, զեփյուռ, դառնալ, առյուծ, իրարամերժ, հռչակվել, մկրատ, խելագարվել, հրավառություն, պրոֆեսոր, շատրվան, սավառնել, ճարճատյուն, միահամուռ, փառամոլ, ուղղափառ, սառնաշաքար:

գ. Ոսկրախտ, սաղավարտ, մամռակալած, գզվռտոց, որկոր, սաղարթախիտ, աղեխարշ, գորտ, բռթել, բրոնզյա, ապմպագոռգոռ, անձեռոցիկ,  կիտրոն, կործանվել, գոռգոռալ, գրտնակ, դարչնագույն, թրթուրավոր, պոռթկալ, սրտաշարժ, մուրճ, մերժելի, քարորդ, շուռումուռ,  կերոն, ձիաքարշ, խորշակ, հառաչանք, շարժառիթ, գորշ, քառասուն, շղարշային, խուռներամ, հրհռալ, բուրվառ, ընձեռել, թառանչ, լպրծուն, հրճվանք, կարկառել, ականջալուր, լուռումունջ, հուրթի, մորթի, ճանկռել, ճռվողյուն, շրշյուն, մանրակրկիտ, ըմբռնել, մորթել, խռխռալ, պատրույգ, ճռճռալ, սևեռուն, փռշտալ, շահագրգռել, ջարդվել, արևավառ, շառաչյուն, կրնկակոխ, փառապանծ, սառնադոնդող, սերտաճել, ձիարշավ, ուռչել, փրթկացնել, ժխոր, սրթսրթալ, սրնքակալ, սրտատրոփ, տառեխ, դրժել, քուրջ, առնետ, անկիրթ, արծիվ, միառժամանակ, ճառագայթ, զարթնել, արծաթյա, ճարճատյուն, ճառախոս, կարկամել, կրպակ, քառուղի, փառասեր, քառասմբակ, պոռոտախոս:

Ձ-Ծ-Ց

ա. Վարձել, փղձկալ, ործկալ, հնձել, հունձել, կերցնել, կորցնել, կառուցել, հարցնել, վերցնել, կծկել, խցկել, կոծկել, փախցնել, մցմցել, կծմծել, թրծել, բարձել, թախծել, թախանձել, մրչել, կրծել, քաղցել, պղծել, թափանցել, դարձնել, եղծել, կեղծել, պռծնել, թռցնել, ցնցել, ցնծել, ծածկել, մուծել, հեծկլտալ, կայծկլտալ, առկայծել, ընթերցել, կոնծել, վերծանել, ռմբակոծել, փղձուկ, վաղանցուկ, տրձակ, վարձակ, արձակ, տաղասած, հասարակած, կատարածու, հարսնացու, հեռաձիգ, վաղանցիկ, լուցկի,  լծկան, վարձական, ձվաձեղ,ձվաձև, խուրձ, պախուրց, կծվահամ, կցկտուր, խոտհունձ, կաթնահունց, ճրագալույց, անդամալույծ, կառամատույց, մտածմունք, մտացածին, խավարամած, հանկարծ, հանդիպակաց, միգմած, աղանձ, աղցան, նվագածություն, ողբասացություն, ուրց, կուրծք, անցողիկ, անցանկալի, ցնցուղ, ցնցոտի, ձեռնածու, շորացու, արցունք, բարձունք, ստանձնել:

բ. Որձաքար, անձկություն, հարձակում, առանցք, առաձգական, արձանագործ, մանկաբարձուհի, օձաձև, ատաղձագործ, բացարձակ, անեծք, արձագանք,  գլուխկոնձի, բարձիթողի, լվածք, ածխաթթու, արձակագիր, տողադարձ, գեղձ, փորձանք, քաղցրահնչյուն, դյուցազուն, հերարձակ, սրդողած, հինավուրց, հիացք, ասացվածք, կայծքար, լացուկոծ, գծուծ, թախծամրմունջ, դեղձենի, փայծաղ, մրցասպարեզ, հայացք, զեղծարար, հեղձուցիչ, բարձրախոս, ոսկեզօծել, դեղձանիկ, ալեկոծություն, սպիտակուց, խեցգետին, բարյացակամ, դարձյալ, արվարձան, բռունցք, բոցկլտալ, օձագալար, ստոծանի, ածխահանք, անմրցելի, վրձնահարված, ձյունածածկ, ոգելից, սերուցք, վերամբարձ, փորձանոթ, վեհապանծ, օձաբարո, արևահայաց, ընթացք, կեցվածք, խավիծ, խցանահան, վարձահատույց, խավարծիլ, կրծոսկր, արձակուրդ, լիցք, օձիք, փոծխ, շինծու, մրցանակ, հոգածություն, անեղծ, դարձվածք, արևադարձային, հաստոցաշինական, փորձություն, ջրահեղձ, այտուցվել:

գ. Սիգապանծ, բարձրուղեշ, ակնածանք, հեծկլտոց,երկնաբերձ, անձեռոցիկ, ապաթարձ, վարձակալ, մածուցիկ,արծնապակի, աքցան, դերձակ, խեցեգործ, հայեցողություն, անբիծ, ամբարձիչ, մոլուցք, առեղծված, նայվածք, ընձեռել, դեղէրոցք, ծածկանուն, թախծաժպիտ, դրմբոց, օձաձուկ, թխվածք, ընչաքաղց, ծածկոց, ընձուղտ, քղանցք, հասարակածային, մազապուրծ, գլուխգործոց, հոծ, թյուրիմացություն, հանդերձապահ, հանդերձյալ, ընթերցարան, ծոծրակ, սլացք, բարձրանիստ, լացակումած, մածուկ, լռակյաց, արտառոց, ձագար, դեղձան, թափանցիկ, դեղնուց, հեքիաթասած, կացութաձև, օձապտույտ, թախծախառն, հորձանուտ, լայնարձակ, ծովախեցի, ծածկագիր, բարձրահասակ, կեղծամ, ածխահոր, մղձավանջ, հեռարձակել, հնոց, մրցավար, սանձարձակ, հողմակոծ, կազմվածք, լուսարձակ, թախծադեմ, մրցակից, օրավարձ, բազմափորձ, քաղցր, քաղցրածոր, կցորդ, դերձան, գարեհաց, մթամած, այցելու:

Դ-Տ-Թ

ա. Աղոտ, աղոտք, անոթ, անօդ,արդուկ, հարթուկ, բրթել, բրդել, խրտնել, խրթին, խրտվիլակ, խայթել, խայտալ, խորդուբորդ, խորթություն, խորտկարան, խորդենի, երդվել, երթևեկություն, կարմրախայթ, խայթ, խայտաբղետ, որդ(ճիճու), որթ(խաղողի վազ), երդիկ, երթուղի, զվարթ, զարդ, Զվարթնոց, գիրթ, բիրտ, գրտնակել, անթացուպ, անդամ, անդամալույծ, դաղդատել, Բաղդադ, որդի, որթատունկ, որդան կարմիր, կորնթարդ,  ակնթարթ, արթուն, արդուզարդ, Հարդագողի ճանապարհ, հարթավայր, փտել, տոթ, օդանցք, օթևան, հրանոթ, հօդս ցնդել, այդ, այտ, այդտեղ, այտուցվել, գթալ, գդալ, գդակ, վտարանդի, վդար, հարդարել, հարթաքանդակ, պայտար, վատթար, կրտսեր, վառոդ, անօթևան,անձրևաորդ, առաջնորդ, վիթխարի, արդարև, ևեթ, Գեղարդ, թարթիչ, Դեբեդ, թեպետ, փութկոտ, երբնազանց, լուրթ, թրթուր, անդամակցել, ժանտադեմ, որոգայթ, ցայտաղբյուր, թատերություն:

բ. Անհեթեթություն, անհաղդողդ, արտառոց, զարդանախշ, զատուղի, զարթուցիչ, թփուտ, թփրտալ, պայթյուն, պայթել, պորտաբույծ, արտևանունք, արթմնի, անոթի, բացօթյա, գաղտնի, պոռթկալ, գաղթ, հորթուկ, հորդահոս, այդժամ, հայթայթել, սպրդել, սպրդել, սփրթնել, սաղարթ, սաղավարտ, արտասուք, արդիական, ընդարմանալ, ընթանալ, թուղթ, թախտ, մաթեմատիկա, թատերական, ոտնաթաթ, մանրակրկիտ, կնճիռ, խրճիթ, աճուրդ, գայթել, բանտարկել, արքայաորդի, վաթսուն, փտախտ, գմբեթարդ, արթնանալ, մարտախույզ, պատճեն, շփոթվել, ընդամենը, լաջվարդ, գաղթական, գաղտնապահ, ակութ, Դավիթ, խեղդուկ, դադարել, պարթև, արդյունաբերություն, անդամավճար, բրդուճ, վիթ, վաղորդյա, կարթ, շրթունք, Վարդան, բարդի, թաղանթ, առավոտչյա, նյարդայնանալ, հերթապահ, հանդարտորեն, երիտասարդ, խաթարել, թակարդ, քրթմնջյուն, քրտնաջան, խլուրդ, թերթել, ճարմանդ, ճանապարհորդ, որսորդ, կոկորդիլոս, վարդաստան, զարդասենյակ, ստնտու, հտպիտ:

Գ-Կ-Ք

ա. Զիգզագ, Վարդգես, արևկեզ, շողոքորթ, թանկագին, թանգարան, մտահոգություն, երկրպագել, դիրքորոշում, հոգեհմա, հմայք, փափագել, պապակված, կարգ, կառք, փեղկ, փողք, Օգսեն, ակցան, ձայնակցել, նախկին, նախքան, չոքել, չօգնել, ծեք, հոգալ, ճաքել, ճկվել, առաձգական, եղերերգ, տաքտեղ, հեղգ, զուգարան, սերկևիլ, անողոք, մարքարտհուռ, ձգան, շնք-շնքան, բարվոքել, կարգապահ, հեգեպարար, հոգեհանգիստ, հանրօգուտ, օրակարգ, մոգական, ոքելից, մեղք, մեղկ, պատրույգ, վարագույր, արհավիրք, մակույք, մարգարեություն, պարգևատրել, առինքնել, պնակալեզ, պատարագել, երգել, երկնել, երաշխիք, վարագ, մարագ, դարակ, կարագ, նորոգել, բազրիկ, բողկ, անօգնական, ճտքավոր, անարգանք, անհարգի, հաստիք, դրասանգ, օրհներգ, սրնգակալ, այգևետ, գոգնոց, դիցուկ, վարգ ու բարգ, տարերք, համերգ, կողպեկ, մարգարտաշող, ճիգուջանք, մաքրասեր:

բ. Գիրգ, գիրկ, գիրք, պիրկ, զուգս, սուգ, սունկ, ծունկ, կարգիին, թաղիք, թաղկել, բարակ, բարաք, բարկ, բարք, վարք, վարգ, վարքագիծ, վարկաբեկել, Բագրատ, Մարգարյան, ճրագարան, աքսորավայր, տագնապելի, դեգերել, հավաքույթ, մաքուր, շոգել, իգական, հօգուտ, տնկարան, արքայական, տրտմաշուք, Սուքիաս, չմուշկ, վարակիչ, հոգևիճակ, թարգմանություն, անօգուտ, ճրագակալ, մաքրակենցաղ, հասարակարգ, իգամոլ, հոգեհարազատ, դիրք, կիրք, շոգեկաթսա, ոգեկոչել, թևանցուկ, վերք, շագանակագույն, շրջակայք, արգահատանք, հեքիաթային, երկնակեր, ճգնակյաց, եզերք, ուրագ, ոգեղեն, հրաձգարան, ճանկել, անհագ, գլխահակ, ստահակ, ձագուկ, մրգատու, ճանկռել, շրջագայել, ամենագեր, առևանգել, գգվել, շաղգամ, շաղկապ, ոգևորություն, շոգեքարշ, Մարգարիտ, նավակատիկ, կրունկ, դրույք, թաքուստ:

գ. Հոգատար, մրգահյութ, պաքսիմատ, պակսել, միգամած, աներձագ, կատվաձագ, ձագար, շքերթ, արգանակ, բարեհոգի, ստուգարք, դասակարգ, կմախք, լեգեոն, զուգորդել, Միքայել, երախայրիք, գոգավոր, զորք, սգազգեստ, հեռաձիրգ, թագուհի, պետքարան, հագնել, անդրավարտիք, հագուկապ, ծագել, հոգեվարք, հովվերգություն, այուք,դողէրոցք, կարգադրություն, հոնք, թագակիր, ընդերք, բարգավաճել, խորաքնին, գնացուցակ, պատշգամբ, սարքավորում, փակցնել, Գրիգոր, ճրագալույց, մետաքսյա, հոգնակի, Սարգսյան, բացականչություն, մարդիկ, միգապատ, ճրագու, հոգոց, ձգտում, ձիրք, շենք, ճգնավոր, Միսակ, բերանքսիվայր, հերյուրանք, զկեռ, ապաքինվել, ամոքիչ, արգելք, շարքային, ավաքել, մուգ, մուկ, ավագանի, լկտի, հոգնատանջ, հանգ, հանք, սահանք,մսնանկ, ուղղաձիգ, կարգավիճակ, բերքահավաք, համակարգ, գոգավոր, կարգազանց:

դ. Հոգաբարձու, տքնանք, երկարաձիգ, ճաքճքել, ճկուն, զուգերգ, հոգեբան, շոգեխաշել, անհոգի, անկարգ, անթարգմանելի, բազմահոգ, բերքատու, բերկրանք, դասալիք, հաստլիկ, երգահան, ողբերգական, ժանիք, զորահավաք, զուգահեռ, կարգուկանոն, հեգ, հոգեորդի, անօգ, ճգնարան, մարգարտափայլ, մաքրագիր, նետաձիգ, մրգաշատ, շոգենավ, ոգեշունչ, սգավոր, վարագազերծել, վարկանիշ, կենտրոնաձիգ, վերանորոգել, կանոնակարգ, զուգափայտ, ցայգերգ, տքնաջան, տկարամիտ, բարեկարգ, ճգնաժամ, հրաձիգ, հրձիգ, փոքրոգի, մեծահոգի, ծեծկռտուք, քաշքշուկ, քաշկռտուկ, ծածուկ, ձագուկ, սրտխառնոց, արտասուք, գլուխկոտրուկ, թանձրուկ, քսուկ, թմբուկ, գառնուկ, փսփսուկ, գզվռտուք, արևայրուկ, փաքուկ, սուտմեռուկ, ականջմտուկ, մանրուք, սրտմաշուկ, խսրտուք, խլրտուք, թափթփուկ, արջուկ, փնտրտուք, դուրսպրծուկ, շուտասելուկ, մղձուկ, փղձուկ, թնջուկ, մտմտուք, քերուկ, բանուկ, ջերմուկ, գինարբուք, գինարբուկ, հրմշտուք, ճանկռտուք, քամուկ, կապուկ, կապտուկ, ավելցուկ, վաղանցուկ, բանուկ, քաղցրավենիք:

Օգսեն Մարգարյանը քաշեց վարագույրը և բացեց պատուհանի փեղկերը: Մարգարյանն արագ հագավ հագուստները, խոզանակով սրբեց անդրավարտիքի փոշոտված փողքերը և դուրս եկավ պատշգամբ: Գիշերվա գինարբուքից հետո գլուխը ցավում էր: Խոր հոգոց արձակեց, ապա հաճույքով ներշնչեց սերկևլենու` շրջակայքում տարածված բուրմունքը: Դիմացը` մրգատու ծառերի մեջ, կայն մի քնաի բարաքներ, որոնց առջև անհոգ խաղում էին մի խումբ մանուկներ, իսկ ծառի շվաքում, նստած բարքը հետևում էր նրանց: Վարագիչ էր երեխաների ծիծաղը, և Մարգարյանը քթի տակ ժպտաց: Պատշգամբ ելավ տանտիրուհին` գիրկ թևերով, պիրկ կազմվածքով, մաքուր գոգնոցը կապած մի կին, և հոգատարությամբ հարձրեց.

– Ձեր հոգնությունն անցավ: Հիմա մաքուր սրբիչ կտամ ձեզ: Բռնելով բազրիքից` Մարգարյանը զիգզագներով իջավ և զիգզագ արահետով, քայլեց դեպի գետակը: Չոքեց, անհագորեն ձեռքերը մխրճեց սառը ջրի մեջ, լվացվեց: Ուժերը կարծես նորոգվեցին: Քայլելով ցողաթաթա գինարբուկների միջով`հասավ շաղգամի արտին, կանգնեց:<< Չէ-մտածեց,- պիտի փոխեմ վարքագիծս, պիտի մտածեմ վարկաբեկված հեղինակությանս վերականգման մասին: Շրջապատված եմ շողոքերթներով: Բարիհոգի ձևանալով` ինչ հերձուրանքներ ասես, որ չեն տարածել >>: Շնգշնգան սյուքը սթափեցրեց Մարգարյանին: Նա գլխահակ քայլեց դեպի տուն:

Ա.Գինարբուք, աղբակույտ, ամփոփել, ամպհովանի, երեսսրբիչ, աղբյուր, սփրթնել, սպրդել, թմբլիկ, դրմբոց, թրմփալ, թպրտալ, խաբկանք, խափշիկ, անխաբ, անխափան, անկապտելի, կապկպել, կափկափել, ձերբազատվել, դարբին, ուրբաթ, համբերություն, շամփուր, ծոպավոր, Ծոփկ, սրբապատկեր, ժայռակոփ, կոպ, նրբահնչյուն, Աբխազիա, Հակոբյան, ընդհուպ, գռփել, հարբուխ, ըմբոշխնել, բամփ, բամփել, ամպշող, հուսախաբ, խծբծանք, արբենալ, Արփինե, դարպաս, սիբեխ, ըմբշամարտ, տրոփյուն, հպանցիկ, ներբան, ներբողել, տարփողել, տարփանք, ճողոպրել, պատշգամբ, տարբերություն, սրբատեղի, աղբանոց, նրբիրան, կոփվել, շփերթ, ակնակապիճ, գիպս, շամփուր, ճամպրուկ, սփոփվել, գրաբար, որբևայրի, ամբարիշտ, երբեմն, երփնագույն, աղբարկղ, թարփ, ծովափ, իբրև, երբ, փափագ, պապակ, ճամփորդ, Համբարձումյան, լիրբ, թփթփացնել, երբեմնի, երբևէ, դափնեպսակ, թափք, ճփծփան, ողբաձայն, դափնեվարդ, ողբերգակ:

Բ.երկնահուպ, թփուտ, արբշիռ, ամբարձիչ, ապշել, հապշտապ, հափշտակել, հապճեպ, խաբել, խարխափել, համբույր, ներամփոփ, ապստամբել, Հռիփսիմե, ձերբակալել, թմբկաթաղանթ, երփներանգ, հուպ տալ, վիրապ, քարակոփ, սեփ-սև, նրբանկատ, թափառաշրջիկ, ամենասուրբ, աղբահան, լեփ-լեցուն, շեղբ, ժպտուն, դեփ-դեղին, նրբաճաշակ, ոսկեծուփ, ոսկեծոպ, ալեծուփ, նրբին, աղբատար, նրբերշիկ, զամբիկ, հղփանալ, ողբերգություն, դափնի, ճեպընթաց, Գաբրիել, շերեփուկ, հպվել, նրբանցք, թափանցիկ, հարբեցող, պարփակվել, փրփրադեզ, ափսե, ափսոսալ, Սերոբ, խաբեբա, ճողփյուն, հենացուպ, բորբ, համբակ, եղբայր, թափթփել, կառափնարան, ջրարբի, սրտրատրոփ, բամբասել, գամփռ, ճեփ-ճերմակ, Քերոբյան, Արփիար, սթափվել, սրբազան, սրբագրիչ, շաբաթ, որբանոց, աբխազ, խոպան, խոփ, ծփծփալ, սարսափելի, սոսափյուն, շեփորահար, սերբական, սեփական, ծպտուն, սեպտեմբեր, երբևիցե, սափոր, սափրիչ, ­­կափ-կանաչ, աղբահավաք, ամրակոփ, դափնեվարդ, ողբանվագ, սրբավայր, գոմաղբ, թափթփուկ, նրբակազմ, աղբակալ:

Գ.Վարպետ Հակոբը հմուտ դարբին էր: Եղբոր Գաբրիելի հետ գետափին՝ աղբյուրի մոտ, մի փոքրիկ հողակտոր մաքրել էր աղբից, ցանկապատել, դարպաս դրել և հիմնել դարբնոց:Գաղթել էին Արևմտահայաստանից: Երբեմն հավաքվում էինք վարպետի տան պատշգամբում և խնդրում պատմել իր ողբերգական կյանքից, երբեմնի հայրենիքից: Հափշտակությամբ լսում էինք նրան:

— Ամբարիշտ թշնամուն հակահարված տալու նպատակով հապշտապ կազմեցինք զորագնդեր, — պատմում էր նա բամբ ձայնով: — Մեր սուրբ հողը թանկ էր բոլորիս համար:Դիմադրեցինք մի քանի շաբաթ, սարսափելի օրեր տեսանք: Վերջը հարկադրաբար թողեցինք մեր տունուտեղը, և հոսախաբ, ընկճված բռնեցինք օտար աշխարհների ճամփաները:

Մանկության բնօրրանի մասին խոսելիս վարպետ Հակոբը սփրտնում էր.

Զգում էինք, որ սիրտը թպրտում  է, չի կարողանում ձերբազատվել հոգին կրծող ցավից:Ժայռակոփ, այդ մարդու ակնակապիճները սևանում էին, և կոպերի տակ ծովանում էր թախիծը:Զգում էինք հայրենիքը տեսնելու այն ահագնացող փափագը, որից պապակվում էր սիրտը:Աչքը երկնահուպ, լեռներին, ոսկեծուպ հորիզոնին՝ ինքնաբերաբար խաղում էր ասեղնագործ բարձի ծոպերի հետ, և հավանաբար աչքերի առջև գծագրվում էին մայրը՝ Հռիփսիմեն, հայրը՝ Սերոբը, ապա լեփ-լեցուն ճամփաներ, որբանոց, քաղցի ու կեղտի մեջ խարխափող որբեր: Այդ պահերին վարպետը կծկվում էր, խեղճանում, իսկ մենք նրբանկատորեն լռում էինք:

Տնային աշխատանք

Վարժություն 1։ Դո՛ւրս գրել այն բառերն ու բառաձևերը, որոնցում երկ-
հնչյուն կա, և ընդգծե՛լ երկհնչյունը (բառի կրկնության դեպքում դո՛ւրս գրել
միայն մեկը)։

Ձյուներդ հայերեն են լալիս….
Լույսը յոթ անգամ չեմուչում արեց,
Յոթ թռչուն պոկվեց յոթ բարդու ճյուղից…
Հայաստան ասելիս այտերս այրվում են,
Հայաստան ասելիս ծնկներս ծալվում են,
Չգիտեմ՝ ինչո՞ւ է այդպես։
Ծանր նստել է քարափը ձորում,
Հյուրընկալ տերը մանկության ձորի։
Ամպե՛ր, արծիվնե՛ր, կաքավնե՛ր համեստ
Եվ թափառական ուլե՛ր քարայծի,
Մի՛ չարաշահեք բարությունը մեծ
Ու համբերությունն այս մեծ քարափի։
Թողե՛ք՝ նա մի քիչ ինքն իր հետ մնա,
Իր ներսը նայի, և ով իմանա,
Գուցե թե սրտից մի աղբյուր հանի
Կամ թե այնպիսի մի հարստություն,
Որ ուրիշ քարափ աշխարհում չունի։
Համո Սահյան

Վարժություն 2։ Արտագրե՛լ՝ լրացնելով երկհնչյունները։

Առավոտյան, ծովեզրյա, այծյամ, արդյոք, մատյան, առյուծ, բազմամյա,
ստորոգյալ, լուսնյակ, կորյուն, եղյամ, սայթաքել, կայսր, եռամսյակ, լռակյաց,
գործունյա, դղյակ, ծննդյան, կղզյակ, մշակույթ, անասնաբույժ, մեղվաբույծ,
համբույր, եղջյուր, թեյաման, սառուցյալ, նյութ, ձյութ, կույտ, շաբաթօրյակ,
հյուսն։
Վարժություն 3։ Դո՛ւրս գրել այն բառերը, որոնցում մեկից ավելի
երկհնչյուն կա։

Արտաժամյա, պայթյուն, հայություն, օտարերկրյա, գյուղական, միջանկյալ,
մայրություն, այժմյան, մագաղաթյա, ներքոհիշյալ, կայունություն, արքայորդի,
հարյուրամյա, լայնություն, հարաբերյալ, վայրագություն, գրաբարյան, մետաքսյա,
յուրային։
Վարժություն 4։ Որոշե՛լ տրված բառերից յուրաքանչյուրի ձայնավորների
ու բաղաձայնների քանակը։

Ակունք- ձայնավոր 2  բաղաձայն 3

Բարձունք- ձայնավոր 2 բաղաձայն 5

Խճանկար- ձայնավոր 4 բաղաձայն 5

Անդունդ- ձայնավոր 2 բաղաձայն 4

Հրաժեշտ- ձայնավոր 3 բաղաձայն 5

Պայթյուն- ձայնավոր 2 բաղաձայն 5

Դաստիարակ- ձայնավոր 3 բաղաձայն 6
Մանրէ- ձայնավոր 2 բաղաձայն 3

Սրբատաշ-  ձայնավոր 2 բաղաձայն 5

Հյուլե- ձայնավոր 2 բաղաձայն 3

Անընդհատ- ձայնավոր 3 բաղաձայն 5

Սրընթաց- ձայնավոր 3 բաղաձայն 5

Մերթընդմերթ- ձայնավոր 3 բաղաձայն 8

Մտավոր- ձայնավոր 3 բաղաձայն 4
Դազգահ- ձայնավոր 2 բաղաձայն 4

Վարժություն 5։ Ո՞վ է Մեսրոպ Մաշտոցի մասին վարք գրել:
1. Եզնիկ Կողբացի
2. Ագաթանգեղոս
3. Մովսես Խորենացի
4. Կորյուն
Վարժություն 6։ Նշվածներից ո՞վ Մաշտոցի հետ վերջնականապես
ձևավորեց հայերենի այբուբենը:
1. Փավստոս
2. Ստեփանոս
3. Հռոփանոս
4. Հովսեփ
Վարժություն 7։ Հայոց ո՞ր արքայի օրոք են ստեղծվել գրերը:
1. Արշակ
2. Վարազդատ
3. Պապ
4. Վռամշապուհ
Վարժություն 8։ Ո՞վ էր Մաշտոցի օրոք հայոց Հայրապետը:
1. Գրիգոր
2. Արիստակես
3. Սահակ
4. Վրթանես

Վարժություն 9։ Այբուբենն ստեղծելուց հետո Մաշտոցն ո՞ւմ հետ սկսեց
թարգմանել Սուրբ գիրքը։
1. Կորյունի և Մովսես Խորենացու
2. Հովսեփ Պաղնացու և Հովհան Եկեղյացու
3. Հռոփանոսի և Հաբելի
4. Կորյունի և Հռոփանոսի
Վարժություն 10։ Տրված թվականները գրե՛լ հայոց այբուբենի տառերով։
3-Գ

25-ԻԵ

34-ԳԴ

251-ՄԾԱ

301-ՅԱ

405-ՆԵ

2514-ՍՇԺԴ

4976-ՏՋՀԶ

3333-ՎՅԼԳ

2012-ՍԺԲ

Վարժություն 11։ Գտնե՛լ, թե որ շարքերում են բառերը դասավորված այբ-
բենական կարգով։
1. այգաբաց, այգեբաց, այգեգործ, այգեգործություն, այգեպան
2. բախտ, բախտավոր, բակ, բաղադրիչ, բաղաձայն
3. թավիշ, թատերագետ, թարգմանել, թարթիչ, թիթեռ
4. լավատես, լավորակ, լեգենդ, լեռնային, լեռնալիճ
5. երանգ, երանելի, երաշխիք, երաշտ, երգ
6. զանգ, զավակ, զարդարել, զարմանալ, զբաղվել
7. կատու, կարապ, կղզի, հազ

1. Լրացնել բաց թողնված տառերը` կետերի փոխարեն գրելով է կամ ե:

ԴողԷրոցք, էջանշան, պատնեշ, գոմեշ, վայրէջք, Էջմիածին, վերելք, առերևույթ, ելևէջ, երակ, առէջ,  բազկերակ, էական, ելակ, ամենաէական, ամենաերկար, էլեկտրաէներգիա, ելարան, ստորերկրյա, վերելակ, հնէաբան, առերես, աներևակայելի, մանրէաբան, էակ, Սևանհէկ, Վարդգես, բազմերանգ, մանրէ, ծովեզր, լայնէկրան, պնդերես, որևիցե, Երևանջէկ, հրեշ, տիեզերք, մեջք, եգիպտացորեն, ինչևէ, ողբերգակ, ինչևիցե, ամենաէժան, խուռներամ, երբևէ, աշտէ, եկեղեցի, եղերերգ, վերերկրյա, որևէ, գրեթէ,  միջօրե, անե, աներկբա, երբևիցէ, կիսաեփ, չէի, չէիր, չէինք, չէր, էլեկտրաեռակցել, երփներանգ, գետեզր, նրբերշիկ, աներևույթ, ցայգերգ, աներկյուղ, նորեկ, առօրեական, այժմէական, պաշտոնեական, լայնեզր, հովեկ:

2. Լրացնել բաց թողնված տառերը` կետերի փոխարեն գրելով է կամ ե:

Միջօրե էր, աներևակայելի շոգ: Վարդգեսը, որ երկար տարիներ  չէր եղել հայրենի  գյուղում, նորեկի անհագուրդ հետաքրքրությամբ զբոսնում էր հարազատ վայրերում:  Վերելքներով ու վայրէջքներով ելևէջող  ճանապարհը ծանոթ էր նրան: Ահա երփներանգ դաշտերը, որտեղ արածում են գոմեշների նախիրները, Սևանհէկը որ առատ  էլեկտրաէներգիա է մատակարարում շրջակա գյուղերին, լսվում է ծաղիկների առէջներից  նեկտար հավաքող մեղուների բզզոցը: Ճանապարհից աջ` գետեզրին, հնէաբաններ են աշխատում, որոնք մանրէաբանի բծախնդրությամբ զննում են  ինչ-որ պեղված բեկորներ: Առօրեական հոգսերով, կարևոր և անէական հարցերով տարված՝  տասը տարի չէր այցելել մանկության բնօրրանը և այժմ դողէրոցքով բռնվածի պես տենդագին  դիտում էր շուրջբոլորը: Երբևէ մտածե՞լ էր, թե այսքան աներկբայորեն կապված է հայրենի գյուղին, երբևիցե անդրադարձե՞լ  էր, թե որքան ձգող է ծննդավայրը:  Ինչևիցե, կտրելով բազմերանգ ծաղիկներով պատված բլրակը, հասավ արգավանդ անդաստաններին:

Օ- Ո
3. Լրացնել բաց թողնված տառերը` կետերի փոխարեն գրելով օ կամ ո:
ա) Առ.օրյա, թռչնորս, ողորկ, բարօրություն, բարորակ, անօրինակ, անորսալի, անօգուտ, որբանոց, տափօղակ, փող, հայորդի, ովքեր, օդանավ, սալորօղի, անօգտակար, դեղնազօծ, օրրան, միօրինակ, ամենաորակյալ, շտապօգնություն, ջրօրհնեք, այդօրինակ, հօգուտ, օվկիանոս,  բնօրրան, օրորոց, փղոսկր, կրկնօրինակ, մեղմօրոր, մեղմորեն, տրտմօրոր,  ոսկեզօծ, հոծ, հողմակոծ, հանրօգուտ, յուրօրինակ, ցածրորակ, անորակ, արագոտն, առօրեական, միջօրե, միջօրեական, բարձրորակ, օթյակ, կիրակնօրյա,  վաղորդյան, օրըստօրե, նախորոք, չօգնել, չօգևորել, բնօրինակ, չօգտվել, ողոքել, երկարօրյա, չարօրակ:

4. Այսօր, պարզորոշ, օրեցօր, տարորոշել, կեսօր, հանապազօրյա, Ամանոր, հրանոթ, փորձանոթ, անօթևան, անոթի, հնոտի, սնոտի, տոթ, տնօրեն, քնքշորեն, քնքշօրոր, նրբորեն, փոխօգնություն, չօգտագործել, գանգոսկր, հնաոճ, ոսկեօղ, ընդօրինակել, օդապարիկ, ով, հօդս ցնդել, հոտընկայս, արփիազօծ, հիմնովին, եղբորորդի, ոտանավոր, զորուգիշեր, վատորակ, լացուկոծ, անողնաշար, տարօրինակ, քեռորդի, հակաօդային, նմանօրինակ, նորօրյա, սառնորակ, տասնորյակ, հատորյակ, հնգորյակ, երկվորյակ, հնօրյա, բացօթյա, օրոցք, ապօրինի, օթևան, անօրեն, նախօրե, թիկնօթոց, վաղօրոք, արջորս, սևորակ, շորորալ, եռօրյա, ականջօղ:

Լրացնել  բաց թողնված տառերը` օ կամ ո:
5. օդանավը թռչում է հնօրյա երկրի` Հայաստանի վրայով: Միօրինակ հռնդյունից ձանձրացած` դիտում ենք բացօթյա թանգարան համարվող յուրօրինակ լեռնաշխարհը: Վաղորդյան արեգակի ճառագայթները հոծ ամպերի միջով լուսավորել են դեղնազօծ արտերը, արծաթազօծ սառնորակ գետակները: Փչում է մեղմօրոր քամի, և մեղմորեն օրօրվում են ցորենի հուռթի ցանքատարածությունները: Որքան են սիրում  հայերն իրնեց բնօրրանը, ինչպես են տնօրինում երկրի բախտը և ամեն ինչ անում հօգուտ նրա բարգավաճման:Ուռճանում է հարգանքն այս կենսախինդ ժողովրդի նկատմամբ, և հօդս է ցնդում այն մտավախությունը, թե իր հողին արմատներով կառչած և քնքշորեն կապված Հայկա զարմը երբևէ կարող է պարտվել: Եթե անողոք դարերը ծնկի չբերեցին այս համառ ցեղին, էլ ի՞նչը  նրան կարող է ընկճել: Ինքնաթիռն սկսում է վայրէջքը: Պարզորոշ գծագրվում են երկվորյակ քույրեր Մասիսները, տարորոշվում են նորաոճ շենքերը, օրեցօր ընդարձակվող Երևանը: Մեզ դիմավորում է նախորոք պատվիրված ավտոմեքենան, և մենք ուղևորվում ենք դեպի քաղաքի կենտրոնում գտնվող գիշերօթիկ դպրոցի շենքը, որը պիտի դառնա մեր հնգօրյա օթևանը:

Կետերի փոխարեն ավելացնել ը տառը այն բառերում որոնց մեջ գրվում է:
6. Հյուրընկալ, անակնկալ, դյուրընկալ, առնչվել, երկընչել, խոչընդետ, ակնթարթ, դասընթաց, մթնկա, անընթեռնելի, խոյընթացք, չըմբռնել, նախընտրել, սրընթացք, խաղընկեր, ձեռնտու, առնթեր, ակնդետ, դյուրընթեռնելի, չընկնել,  անըմբռնելի, օր.ընդմեջ, այլընտրանք, ճեպընթաց,  անընդունակ, ակնբախ, զուգընթաց,  համընկնել, չընդդիմանալ,  երկընտրանք, կորնթարդ, համընթաց, գահնկեց,  գիրկընդխառն զմռսել, ինքնըստինքյան, չընկճվել, ամենաընտիր,  մթնշաղ,  անընդունելի, անդընդմեջ, որոտընդոստ, ձկնկիթ,  ամենաընդունակ, հոտնկայս, անընդհատ, չընդունել, ընկրկել, մերընդմերթ,  գույնզգույն, գործընկեր,   դյուրըբռնելի, հետզհետե, մեջընդմեջ, չըմբոշխնել, վերընթաց, մակընթացություն, օրըստօրե, արագընթաց, դասընկեր, ամենաընդունելի, լուսնկա,  վերընձյուղվել:

7. Դասընկերներով անակնկալ  մի որոշում կայացրինք՝ արշավ կազմակերպել դեպի Մայմեխի կատարը և ամրացնել հայոց եռագույնը: Ակնթարթորեն ընդունված որոշումը բոլորիս ոգևորեց: Վերընթաց ճանապարհն անցնում էր որոտընդոստ գետակին զուգընթաց, ծառերը մթնկա անտառում թվում էին գիրկընդխառն կերպարանքներ և անըմբռնելի երկյուղով լցնում մեր սրտերը:  Վերելքը դժվարին էր, բայց  ինքնըստինքյան հասկանալի է, որոշեցինք հաղթահարել, խոչընդոտները և չընկրկել: Լուսինը նոր էր անհետացել երկնակամարից, երբ  հասանք հովվական   վրանների, որտեղ մեզ  հյուրընկալեցին ջերմորեն:  Նախընտրեցինք չհանգստանալ և ոտքի վրա մի-մի  բաժակ  կաթ ըմպելով` առաջ ընթացանք: Կորընթարդ բլրակները թվում էին  անվերջանալի: Որքան  բարձրանում էինք, սրընթաց գետակի ջրերն ավելի զուլալվում էին,  և մենք  մերթընդմերթ տեսնում էինք արևի տակ ցոլացող  կարմրախայտ ձկներին, որոնք,  ասում են ձկնկիթ են դնում բարձր,  անմատչելի  ակունքներում:  Հետզհետե օրը ցրտեց, և  դաշտային բուսականության փոխարեն մեր առջև  փռվեցին Ալպյան գույնզգույն ծաղիկներ: Վերջապես սարի կատարին ենք: Ակնդետ նայում ենք հրաշալի  բնապատկերներին և սքանչանում:

Լրացնել  բաց թողնված  տառերը` ի, ե կամ յ:

8. Մատյան, քվեարկել, հեքիաթ, ատյան, լռելայն, միլիոն, միմյանց, կղզյակ, ակադեմիա, հրեա, կրիա, պատ.յան, օվկիանոս, իշայծյամ, մարմարիոն, քամելիոն, խավիար, դղյակ, քվեաթերթիկ, բամիա, եղիամ, դաստիարակ, աղավնյակ, մանիակ, փասիան, ռադիո, մումիա, խարտյաշ, յասաման, ծիածան, թեարան, քվեատուփ, ամբիոն, բրաբիոն, ծովեզրյա, պատանեակ, հրեական, էքսկուրսիա, գոյամիջոց, զորակայոան, .աթաղան, կաթսյատուն, շղթայաձև, ոսպնյակ, շուրջերկրյա, ժանիկազարդ,  որդյակ, այծյամ, բարիացակամ, օրիորդ, միլիարդ, դշխոյական:

9. Անանիա, Ազարիա, Աիդա, Ամալյա, Արաքսյա, , Բուն.աթ, Բենիամին, Գաբրիել, Դանիել, Եղյա, Եղիազար, Երեմիա, Երմոնյա, ԶաքարՅա, Էմիիա, Էլլյա, Իլյա, Լիլյա, Հրաչյա, Մանյա, Մետաքսյա, Մարյաննա, Մարիամ, Ջուլիետա, Սուքիաս, Սոֆյա, Սրապյոն, Վիկտորյա(անձն.), Վոլոդյա, Օֆելյա, Նապոլեոն, Արուսյակ:

10.  Անդրիատիկ ծով, Անգլյա, Բյուզանդյա, Բուլղարյա, Մեծ Բրիտանյա, Մոնղոլյա, Շոտլանդյա, Պովոլժ., Սոֆիա, Վիետնամ, Վիեննա, Վիկտորիա:

Կետերի փոխարեն ավելացնել յ հնչյունը այն բառերում, որոնց մեջ գրվում է:

11. Վերարկուի, միջօրեի, վարկյան, Սերգեյի, կարկաչուն, ճյուղ, թեյի, շյուղ, Կարինեի, Կարոյի, մրջյուն, տույժ,  հեռակայել, Միքայել, լռելայն, ջղային, ատամնաբույժ, սկեսրայր, վիլայեթ, աշխույժ, հայելազարդ, Ռաֆայել, շրջագայել, Սնդրեի,  երկրպագուի,  երեխայի, Քրիստինեի, միակ, Իսրայել, էական, Մարոյի, հարսնացուից, հայեցակետ, խնայել, խոխոջյուն, հայելի,  Նա.իրի, Նայիրյան, հմայել, այրուձիի, դիմակայել, հարյուրյակ, սյունյակ, վաշխառուի, պայուսակ, Սոնայի, Անիի, սերմնացույով, ժողովածույում, զգույշ, եղբոր, մսացուից, վաելչագրություն, աղյուսակ, ձիեր, հետիոտն, տիեզերք, րոպեական, արքաորդի, գաիսոն, շառաչյուն, բուի, անասնաբույժ, հայեցակարգ, քնքուշ:

 
 Ողջ անձնակազմը վախեցել էր:
Նա ողջ էր մնացել


Նա պատրաստակամություն էր հայտնել խաղալու:

Ես պատրաստական եմ եկել դասի:

Մենք հարգում ենք մեր ազգի  սովորույթները:

Մարդկանց մի մաս ունի վատ սովորություն:

Նա սիրում էր իր ընտանիքը:

Նախաճաշին նա կերավ կաթի սերը:

 Հականիշներ

Հակառակ իմաստը արտահայտող բառեր են:
Հականիշները լինում են նույնարմատ և տարարմատ:

Բախտավոր-դժբախտ

Տվյալ բառի հականիշների ամբողջությունը կոչվում է հականշային շարք:

Օրինակ
Հարուստ-աղքատ-չքավոր-տնանկ-չունևոր-անտուն

Համամուն

Ձևով նույն իմաստով տարբեր բառերը կոչվում են համանուններ:

Օրինակ
Սեր(զգացմունք)-( Կաթի) սեր

Այս բառերը պատահական են համընկել:

Հարանուն

Ձևով մոտ բառերը ,որ արտահայտում են տարբեր իմաստներ կոչվում են հարանուններ:

Օրինակ

Պատրաստակամություն-ցանկություն

պատրաստականություն-պատրաստ լինել

Սովորույթ-ադաթ,ավանդույթ
Սովորություն-բնավորություն


Մեծ-փոքր,մանր
Ցածր-բարձր,վեր
Փայլուն-անշուք,անփայլ,մռայլ
Դուստր-որդի
Ատել-սիրել
Վայրէջք-վերելք
Չքավոր-հարուստ,ունևոր,առատաձեռն
Հեռավոր-մոտ
Տհաճ-հաճելի,դուրեկան
Չնչին-մեծ
Լի-դատարկ
Քանդել-սարքել,նորոգել
Նիհար-գեր,չաղ,
Բարձր-ցածր
Կառուցել-քանդել
Պաշտել-ատել,չսիրել
Հարթ-խորդուբորդ
Դառը-քաղցր



Հայկը հաղթեց Բելին և դարձավ հերոս:

Այսօր պետք է կատարեմ տնային առարադրանքներս:

Այսօր ցուրտ եղանակ է:

Այսօր պետք է տեսնեյի ընկերներիս:

Երեկ անձրև էր գալիս:

Նա եղել էր Ֆրանսիայում, Հայաստանում և Անգլիայում:

Իմ ընկերներն են Արենը, Արսենը և Վարդանը:

Ես քաղեցի մեխակ,վարդ և կակաչ:

Իմ շունը հասկացող,լսող և հավատարիմ էր:

Այսօր եղանակը ցուրտ, մառախլապատ և անձրևոտ էր:





Հայաստանի մայրաքաղաքը՝Երևանը , շատ գեղեցիկ է:

Էֆելյան աշտարակը՝գտնվում է Փարիզում:

Հայ զինվորները՝ ազգի հերոսներն են:

Իր ծննդյանը նա ստացավ շատ թանկ նվեր՝ ավտոմեքենա:

Մեսսին՝ տաղանդավոր ֆուտբոլիստ է:

Հովհաննես Թումանյանը՝հայ բանաստեղծ է:

Իմ ընկերը՝Կարենը շատ խելացի է:

Մեր ռազմագիտության ուսուցիչը՝ընկեր Արմենը, շատ ուժեղ է:



Գ,Կ,Ք
Ուղղագրություն

ա. Զիգզագ, Վարդգես, արևկեզ, շողոքորթ, թանկագին, թանգարան, մտահոգություն, երկրպագել, դիրքորոշում, հոգեհմա, հմայք, փափագել, պապակված, կարգ, կառք, փեղկ, փողք, Օգսեն, ակցան,ձայնակցել, նախկին, նախքան, չոքել, չօգնել, ծեգ, հոգալ, ճաքել, ճկվել, առաձքական, եղերերգ, տաքդեղ, հեղկ, զուգարան, սերկևիլ, անողոք, մարգարտահոտ, շնկշնկան, բարվոքել, կարգապահ, հոգեպարար,հոգեհանգիստ, հանրօգուտ, օրակարգ, մոգական, ոգելից, մեղք, մեղկ, պատրույգ, վարագույր, արհավիրք, մակույկ, մարգարեություն, պարգևատրել, առինքնել, պատարագել, երգել, երկնել, երաշխիք, վարաք, ծարագ, դարակ, կարագ , նորոգել, բազրիք, բողկ, անօգնական, ճտքավոր, անարգանք, անհարկի, հաստիք, դրասան., օրհներգ, արմունկ, սրնքակալ, այգեվետ, գոգնոց, դիցուկ, վարկուբարք,տարերք, համերգ, կողպեք, մարգարտաշող, ճիգուջանք, մաքրասեր:


  Մարդու աչքը

  Մի անգամ մի չքավոր մարդ մի տարօրինակ իր գտավ: Այդ իրը փոքր և կլոր էր ,ասես ընկույզ լիներ,բայց ընկույզ չեր:Ներսը լիեր բամբակով:Իրը ցույց տվեց կնոջը, հարևաններին ոչ մեկ գլխի չընկավ, թե դա ինչ է:Այդպես լուրը հասավ թագավորին: Երբ գյուղացին ցույց տվեց քարը թագավորին թագավորը նույնպես չիմացավ, թե դա ինչ է: Թագավորը ցանկացավ գնել այն և հարցրեց ,թե ինչ է ուզում դրա դիմաց գեղջուկը:Իսկ գյուղացին նրան ասաց, որ ցանկանում է այդ քարի քաշի ոսկի:Նրանք սկսեցին կշռել և քարը անընդհատ ավելի ծանր էր լինում քան ոսկիները:Թագավորը ցասկոտեց և սպառնաց գյուղացուն գլխատել:Գյուղացին վախեցած ներողություն խնդրեց և թագավորը հասկացավ ,որ նա նույնպես տեղյակ չէ ,թե ինչպիսին է քարը:Թագավորը հրամայեց կանչելգյուղի բոլոր գիտնականներին,բայց նրանք նույնպես գլուխ չհանեցին ,թե դա ինչ է:Զայրացած թագավորը հրամայեց գլխատել գիտնականներին,իսկ դրանից հետո հրամայեց գտնել մի իմաստունի և բերել նրա մոտ:Իսկույն ևեթ ներս մտավ մի զառամյալ իմաստուն և ասաց<<Մարդու աչքը ոսկով չեք կշտացնի,մարդու աչքը հողով է կշտանում>>: Նրամք քարը կշռեցին հողի հետ և կշեռքները կանգնեցին նույն գծի վրա:


Լրացնել  բաց թողնված տառերը` օ կամ ո:
5. օդանավը թռչում է հնօրյա երկրի` Հայաստանի վրայով: Միօրինակ հռնդյունից ձանձրացած` դիտում ենք բացօթյա թանգարան համարվող յուրօրինակ լեռնաշխարհը: Վաղորդյան արեգակի ճառագայթները հօծ ամպերի միջով լուսավորել են դեղնազօծ արտերը, արծաթազօծ սառնորակ գետակները: Փչում է մեղմօրոր քամի, և մեղմօրեն օրորվում են ցորենի հուռթի ցանքատարածությունները: Որքան են սիրում  հայերն իրենց բնօրրանը, ինչպես են տնօրինում երկրի բախտը և ամեն ինչ անում հօգուտ նրա բարգավաճման:Ուռճանում է հարգանքն այս կենսախինդ ժողովրդի նկատմամբ, և հօդս է ցնդում այն մտավախությունը, թե իր հողին արմատներով կառչած և քնքշօրեն կապված Հայկա զարմը երբևէ կարող է պարտվել: Եթե անողոք դարերը ծնկի չբերեցին այս համառ ցեղին, էլ ի՞նչը  նրան կարող է ընկճել: Ինքնաթիռն սկսում է վայրէջքը: Պարզորոշ գծագրվում են երկվօրյակ քույրեր Մասիսները, տարորոշվում են նորաոճ շենքերը, օրեցօր ընդարձակվող Երևանը: Մեզ դիմավորում է նախօրոք պատվիրված ավտոմեքենան, և մենք ուղևորվում ենք դեպի քաղաքի կենտրոնում գտնվող գիշերօթիկ դպրոցի շենքը, որը պիտի դառնա մեր հնգօրյա օթևանը:
Կետերի փոխարեն ավելացնել ը տառը այն բառերում որոնց մեջ գրվում է:
6. Հյուրընկալ, անակնկալ, դյուրընկալ, առնչվել, երկնչել, խոչընդետ, ակ.նթարթ, դասընթաց, մթնկա, անընթեռնելի, խոյընթացք, չըմբռնել, նախընտրել, սրընթացք, խաղընկեր, ձեռնտու, առընթեր, ակնդետ, դյուրընթեռնելի, չընկնել,  անըմբռնելի, օրընդմեջ, այլընտրանք, ճեպընթաց,  անընդունակ, ակնբախ, զուգընթաց,  համընկնել, չընդդիմանալ,  երկընտրանք, կորնթարդ, համընթաց, գահընկեց,  գիրկընդխառն զմռսել, ինքնստինքյան, չընկճվել, ամենաընտիր,  մթնշաղ,  անընդունելի, անընդմեջ, որոտընդոստ, ձկնկիթ,  ամենաընդունակ, հոտնկայս, անընդհատ, չընդունել, ընկրկել, մերընդմերթ,  գույնզգույն, գործընկեր,   դյուրըբռնելի, հետզհետե, մեջընդմեջ, չըմբոշխնել, վերընթաց, մակընթացություն, օրըստօրե, արագընթաց, դասընկեր, ամենանըդունելի, լուսնկա,  վերընձյուղվել:



2. Լրացնել բաց թողնված տառերը` կետերի փոխարեն գրելով է կամ ե:
Միջօրե էր, աներևակայելի շոգ: Վարդգեսը, որ երկար տարիներ  չեր եղել հայրենի  գյուղում, նորեկի անհագուրդ հետաքրքրությամբ զբոսնում էր հարազատ վայրերում:  Վերելքներով ու վայրէջքներով ելևէջող  ճանապարհը ծանոթ էր նրան: Ահա երփներանգ դաշտերը, որտեղ արածում են գոմեշների նախիրները, Սևանհէկը որ առատ  էլեկտրաէներգիա է մատակարարում շրջակա գյուղերին, լսվում է ծաղիկների առեջներից  նեկտար հավաքող մեղուների բզզոցը: Ճանապարհից աջ` գետեզրին, հնեաբաններ են աշխատում, որոնք մանրէաբանի բծախնդրությամբ զննում են  ինչ-որ պեղված բեկորներ: Առօրեական հոգսերով, կարևոր և անէական հարցերով տարված՝  տասը տարի չէր այցելել մանկության բնօրրանը և այժմ դողէրոցքով բռնվածի պես տենդագին  դիտում էր շուրջբոլորը: Երբևե մտածե՞լ էր, թե այսքան աներկբայորեն կապված է հայրենի գյուղին, երբևիցե անդրադարձե՞լ  էր, թե որքան ձգող է ծննդավայրը:  Ինչևիցե, կտրելով բազմերանգ ծաղիկներով պատված բլրակը, հասավ արգավանդ անդաստաններին:
Օ- Ո
3. Լրացնել բաց թողնված տառերը` կետերի փոխարեն գրելով օ կամ ո:
ա) Առօրյա, թռչնորս, ողորկ, բարորություն, բարորակ, անօրինակ, անորսալի, անօգուտ, որբանոց, տափօղակ, փող, հայորդի, ովքեր, օդանավ, սալորօղի, անօգտակար, դեղնազօծ, օրրան, միօրինակ, ամենաորակյալ, շտապօգնություն, ջրօրհնեք, այդօրինակ, հոգուտ, օվկիանոս,  բնօրրան, օրորոց, փղոսկր, կրկնօրինակ, մեղմօրոր, մեղմօրեն, տրտմօրոր,  ոսկեզօծ, հոծ, հողմակոծ, հանրօգուտ, յուրօրինակ, ցածրորակ, անորակ, արագոտն, առօրեական, միջօրե, միջօրեական, բարձրորակ, օթյակ, կիրակնօրյա,  վաղորդյան, օրըստօրե, նախորոք, չօգնել, չոգևորել, բնօրինակ, չօգտվել, ողոքել, երկարօրյա, չարորակ:
4. Այսօր, պարզորոշ, օրեցօր, տարորոշել, կեսօր, հանապազօրյա, Ամանոր, հրանոթ, փորձանոթ, անօթևան, անոթի, հնոտի, սնոտի, տոթ, տնօրեն, քնքշօրեն, քնքշօրոր, նրբօրեն, փոխօգնություն, չօգտագործել, գանգոսկր, հնաոճ, ոսկեող, ընդօրինակել, օդապարիկ, ով, հօդս ցնդել, հոտընկայս, արփիազօծ, հիմնովին, եղբորորդի, ոտանավոր, զօրուգիշեր, վատորակ, լացուկօծ, անողնաշար, տարօրինակ, քեռորդի, հակաօդային, նմանօրինակ, նորօրյա, սառնորակ, տասնօրյակ, հատորյակ, հնգօրյակ, երկվորյակ, հնօրյա, բացօթյա, օրոցք, ապօրինի, օթևան, անօրեն, նախօրե, թիկնոթոց, վաղօրոք, արջորս, սևորակ, շորորալ, եռօրյա, ականջօղ:

.   Ուղղագրություն

Դողէրոցք, էջանշան, երփներանգ,  էլեկտրաէներգիա, բազմերանգ, լուսերես,խմբերգ, վայրէջք, ստորերկրյա, Էջմիածին, նորեկ, ամենաերկար, բարորոյթյուն, արևազօծ, լացուկոծ*, չարորակ, հնգօրյակ, նախօրե, երկվորյակ*, որդի, Ամանոր, անօգնական, հայորդի, քնքշորեն, օդապարիկ, օրորոց, վաղորդյան, տոթ*, առնչվել, ակնբախ, կորնթարդ, երկնչել, տարօրինակ, օթևան, սառնորակ, նորաոճ, կիսաեփ, երբևէ, երբևիցե, լայնէկրան, նրբերշիկ, լայնեզր, վերելակ, պատնեշ, հովեկ, միջօրե, կեսօր, ելևէջ, թռչնորս, նորօրյա, տարորոշել,  օրըստօրե, օվկիանոս, ակնթարթ, ձկնկիթ, խոչընդոտ, մերթընդմերթ, ըմբռնել, հետսհետե,  ըմբոշխնել, չընկնել, փոխըմբռնում, չընդունել, գույնզգույն, ճեպընթաց, տրտմորեն, արջորս, հատոր, երկարօրյա:


   Փակագծերում տրված բառերից ընտրի՛ր ճիշտը և տեղադրի՛ր  նախադասության մեջ

1) Խորին երկյուղածությամբ մոտ գնացի ու դողդոջուն ձեռքերով հանեցի ծրարը։

2) Դրամատունը  գործունեություն է կատարում թե՛ արտարժույթով, թե՛ դրամով։

3) Այս գիրքը լույս է ընծայել «Ծաղիկ» հրատարակչությունը:

4) Խոսքը վերաբերվում  է  5-րդ դարի հայ պատմիչների գործերին։

5) Ամբոխը  ցնծում էր՝ լսելով  հուսադրող լուրերը։

6) Մարզիչը վերջին ցուցումներն էր տալիս իր սաներին, թեև նրանք  ծանոթ էին տեղանքին։

2) Տրված զույգ բառերից ընտրել մեկական արմատ և կազմել մեկական բարդ բառ (6 բառ)։

Լռակյաց-մնջախաղ-  լուռումունջ

վճարունակ-գործուղում- գործունակ

դյուրընթեռնելի- շարժասանդուղք- դյուրաշարժ

բարեկեցիկ-նստացույց-նստակյաց

գազօջախ-բարեկիրթ-կրթօջախ

ընչաքաղց-ոչուփուչ- ոչինչ

հարկադրանք-օրինապահ-օրենսդիր

3. Տրված ածանցով և բառերից ընտրված արմատներով կազմել 6 ածանցավոր բառ։

-ացի վերջածանցով

Խելացի, տեղացի, գեղջկական-գյուղացի, նպաստել,  տառադարան-տառացի, փաստարկում-փաստացի, համերկրային-համերկրացի, ծայրագավառ-գավառացի, դիմակ-դիմացի, քաղքենի-քաղաքացի։

-անի վերջածանցով

Մեծանուն-անվանի, նորընտիր-տնտրանի, միալեզու-լեզվանի, միակ, հեզանազ-նազանի, անպետքական-պիտանի, ընտանեկան-ընտանի, մեծարժեք-արժանի, նրբագեղություն-գեղանի, հնգատող-տողանի։

Հորինի՛ր պատում հետևյալ թեմաների շուրջ

1.     Քո լույսը դրսից չի, այն քո ներսում պիտի փնտրես

2.    Մի փորձիր նմանվել որևէ մեկին․ դու դու ես

3.    Ճանապարհիս ընկերը։

 

Ճանապարհիս ընկերը

Շատ կարևոր թեմա յուրաքանչյուր մարդու համար,ճանպարհի ընկերը պետք է լինի  այնպիսի մարդ, որից կոգեշնչվես, բայց կվստահես, կհարգես՝ սեղան կնստես ու բաժակ կբարձրացնես, մի հաց կկիսես

Չեմ կարողացել, չեմ կարողանում ու երբեք էլ չեմ կարողանա: Խորխե Բուկայ. (Վերլուծություն)

Խորխե Բուկայը մանկուց սիրել է փղերին: 

Նրան մանկուց հետաքրքրել է ,թե ինչու է փիղը կապված փայտի կտորից: Նա փոքր ժամանակ հարցրեց ,թե ինչու է փիղը կապված փայտի կտորից, իսկ նրան պատասխանեցին, որ փիղը վարժեցված է:

Իսկ նա հարցրեց ,որ վարժեցված է ինչու է կապված փայտի կտորից,իսկ նրան պատասխանը չբավարարեց:Այնուհետև նա մոռացավ փղերի մասին: Հետո նա մի անգամ լսեց ,որ փղերը կապված են փայտի կտորից ,որովհետև  նրանք մանկուց կապված են եղել:Եվ հեղինակը փղին համեմատում է մարդու հետ ով շատ հարցերում նույնպես կապված է:

Արևի քաղաքի զարկերակը

Իմ համար արևի քաղաք է Երևանը:Երևանը արևոտ է բոլոր առումներով: Երևանի զարկերակն է ժողովուրդը: 


Ագապ —աղքատներին սիրով տրված ճաշ

ազն —ազգ , սերունդ, ցեղ

ընկեր —ընկեր, բարեկամ

բալ —կեռաս

կարդալ —ձայնել, գոչել, աղաղակել, հրավիրել, անվանել,

նախարար-իշխանական աստիճան

ուստր-արու զավակ,մանչ

ագի-պոչ



2.Տրված զույգ բառերից ընտրի՛ր մեկական արմատ և կազմել մեկական բարդ բառ. ընդամենը 6 բառ:
ա) Ձայնագրել — դասամատյան-մատգիր
Տոնահանդես — անփառունակ-փառատոն
Լուսահորդ — ամփոփագիր-լուսամփոփ
Թռիչքադաշտ — ուղղություն-ուղղաթիռ
Բարյացակամ- կրթօջախ-բարեկիրթ
Կապավոր — լեռնաշղթա-շղթայակապ
բ) Զարդատուփ — մտապատկեր-պատկերազարդ
Արևմտամետ — ամանոր-նորամուտ
Եռանկյուն –սնահավատ-սնանկ
Համերգասրահ — խաղողօրհնեք-օհրներգ
Սահմանագիծ — առաջադրանք-սահմանադիր

Ծառատունկ — տոհմացեղային- տոհմածառ

Գարնան գալուն սպասելով

Ցրտից հոգնած մարդիկ հաշվում էին գարնան գալուստի օրերը: Մարդիկ սպասում են  գարնան կանաչին,պարզ արևին և անձրևին: Լավ եղանակի դեպքում փոխվում է մարդկանց տրամադրությունը դեպի լավը:



Գիրք կարդալը նորաձև է, թե...

Գիրք կարդալը միշտ էլ նորաձև է: Գիրք կարդալու համար պետք է լինել հետաքրքրասեր:Մարդու բառապաշարը հարստանում է գրքի շնորհիվ: Կա մի յետաքրքիր ժողովրդական խոսք <<Ինչքան գիրք ես կարդացել այդքան մարդ ես>>:

Ինչպիսի երկրում կուզեի ապրել

Ես չէի ցանկանա ապրել ուրիշ երկրում , բայց կցանկանայի բարեփոխումներ Հայաստանում: Կցանկանայի ,որ քչանան բողոքող մարդիկ: Վերանային ժողովրդի հաշվին ապրող պաշտոնյամերը ր այդպես...

Դպիրյան ֆլեշմոբ


Ի՞նչ է խիղճը
Եթե չհասկանանք, թե ինչ է խիղճը, ապա չենք հասկանա նաև ներքուստ ազատ
մարդուն: Առանց խղճի ազատությունը կեղծ ազատություն է, դա ծանրագույն
կախվածության տեսակներից է: Կարծես թե ազատ, բայց անխիղճ մարդն իր
նկրտումների գերին է, կյանքի հանգամանքների ստրուկը, և իր արտաքին
ազատությունը նա ի չարն է գործադրում: Այդպիսի մարդուն կարելի է ցանկացած անուն
տալ, բայց ոչ ազատ:

Այստեղ խոսվում է խղճի մասին: Եվ խոսվում է անխիղճ ր խղճով մարդու որակների մասին:

Երանի տեսնեի
Ես կցանականայի տեսնել Բարսելոնա ֆուտբոլային ակումբի խաղը Ռեալ Մադրիդի դիմաց:Կցանկանայի տեսնել անդ խաղը իրական մարզադաշտում նստած:


Այն հեռավոր գիշերը (Վիլյամ Սարոյան)

Միգամած օր էր, այն օրերից, երբ արթնանում են հին-հին հիշատակներն ու հին երգերը: Ամբողջ օրը ես նստած էի տանը՝ ականջս այդ երգերին: Չորս կողմն ավելի շատ խավար էր, քան լույս, եւ ես հիշեցի մի երգ, որ ժամանակին երգել էի մի աղջկա համար, ավտոբուսի մեջ: Մենք արդեն սիրում էինք իրար, բայց հենց որ ավտոբուսը հասավ Թոփքիա, նա իջավ, եւ ես էլ երբեք չտեսա նրան: Գիշերվա կեսին, երբ համբուրեցի նրան, աղջիկն արտասվեց, եւ ես հիվանդացա սիրո տրտմությամբ: Օգոստոսյան նորահարս գիշեր էր, կյանքումս առաջին անգամ գնում էի Նյու Յորք: Ես հիվանդացա սիրո տրտմությամբ, որովհետեւ գնում էի իմ ճանապարհով, իսկ նա՝ իր:

Այդ միգամած օրը նստել էի տանը ու միտք էի անում, թե ինչպես է, որ մեկի կյանքն ընթանում է մի ճամփով, մյուսներինը՝ ուրիշ, ամեն մեկն իր ճանապարհով է գնում, եւ ոմանք մեռնում են կես ճանապարհին: Եթե թեկուզ աշխարհը փոքր լինի, եթե դու այլեւս չես տեսնում նրանց , ուրեմն նրանք մեռած են: Եթե նույնիսկ ճամփադ թողած՝ հետ գաս, փնտրես նրանց եւ գտնես, կգտնես մեռած, որովհետեւ ինչ ճանապարհով էլ գնաս, միեւնույն է, մահը ճանապարհիդ է:
Ավտոբուսը հավաս Թոփքիա, նա իջավ ու կորավ անկյան հետեւում, եւ ես էլ երբեք չտեսա նրան: Շատ ուրիշներին տեսա, շատերը նույնքան լավն էին ու սիրուն, բայց ոչ մեկը նման չէր նրան, ոչ մեկը չուներ նրա թախծալի, անուշ ձայնը, ոչ մեկ չէր արտասվում այնպես, ինչպես նա արտասվեց: Էլ երբեք չի լինի նրա պես տխուր ուրիշը: Էթ երբեք չի լինի այն ամերիկյան գիշերվա պես ուրիշը: Միգուցե նա հիմա առաջվանից ավելի լավն է, բայց էլ երբեք չի լինի այն գիշերվա տրտմության պես ուրիշը, եւ էլ երբեք նա կամ մի ուրիշը չի արտասվի այդպես, եւ նրան համբուրած ոչ մի տղամարդ չի հիվանդանա այն գիշերվա սիրո տրտմությամբ: Այդ ամենը մնաց այն ամերիկյան գիշերվա գրկում, որը կորած է եւ էլ երբեք չի գտնվի: Այդ ամենը մնաց փոքրիկ պատահականություններից հյուսված դարերի խորքում, չնչին, աննշմար պատահականություններ, որոնց կամքով նա նստեց կողքիս, չնչին, աննշմար պատահականություններ, որոնց կամքով նստեցի այնտեղ՝ նրան սպասելու:
Նա եկավ ու նստեց կողքիս, եւ ես հասկացա, որ այդ բոլոր տարիներին նրան եմ սպասել, բայց երբ Թոփքիայում նա իջավ ավտոբուսից, ես մնացի նստած ու երեք օր հետո արդեն Նյու Յորքում էի:
Ահա եւ ամենը, եթե մոռանամ, որ ինձանից մի բան դեռեւս այնտեղ է՝ ամերիկյան այն հեռավոր տաք գիշերվա գրկում:
Երբ ցերեկվա խավարին փոխարինեց գիշերվա խավարը, ես դրեցի գլխարկս ու դուրս եկա տանից: Մեգ-մշուշի մեջ բռնեցի քաղաքի ճամփան, եւ սիրտս հավատարիմ, անմռունչ շան պես հետս եկավ:Քաղաքում հանդիպեցի մի քանի մեռյալների, որոնք իմ ընկերներն էին, եւ ամենասրտակեղեք հեծեծանքից էլ դառն ու մահահունչ ծիծաղը շրթներիս՝ մենք կերանք, խմեցինք, խոսեցինք ու երգեցինք, բայց մտքումս միայն նրա քնքուշ լացն էր, որովհետեւ

փոքրիկ պատահականություններից հյուսված տարիները մեր ճամփաները խաչաձեւ էին, եւ իմ խեւ սիրտը շշնջում էր ինձ, որ մնամ նրա հետ ու չգնամ ոչ մի տեղ, իմ խեւ սիրտը շշնջում էր, որ գնալու տեղ չունեմ:

• Համառոտ (3-4 նախադասությամբ) պատմել ստեղծագործության ֆաբուլան

Տղան մի միգամած օր հիշեց, թե ինչմես էր երգում մի աղջկա համար: Արդեն սիրահարված զույգը ավտոբուսով գնում էր Թուրքիա ,իսկ հետո Նյու  Յորք: Աղջիկը լացակումած գրկախառնվեց տղային և լքեց ավտոբուսը: Տղան մինջեվ Նյու Յորք իր տեղը չէր գտնում,բայց երբ հասավ Նյու Յորք նրան դիմավորեցին իր ընկերները:Նրանք ամբողջ գիշեր կերան,խմեցին և երգեցին ,բայց տղայի ականջին միայն աղջկա հեծկլտացող ձայնն էր:

• Դուրս գրել այն հատվածները, որտեղ խտացված է հեղինակի ասելիքը:

• Դուրս գրել այն պատկերները, որոնք, ձեր կարծիքով, առավել հուզական են:

Երբ աղջիկն ու տղան գրկախառնվեցին, և աղջիկը լքեց գնացքը:

 1. Գրի՛ր բառեր, որոնց մեջ է հնչյունն արտւսահայտվի է տառով`

 ա)բառասկզբում,Էրիկ,էշ,էռնեք

 բ) բառամիջում,վայրեջք,գոմէշ

 գ) բառավերջում:մանրէ,

2.Գրի՛ր բառեր, որոնց մեջ է հնչյունն արտահայտվի ե տառով`

ա) բառասկզբում,ելեկտրաեներգիա

բ) բառամիջում,Խնձորեսկ,ելեկտրաեներգիա

գ) բառավերջում:երկաթե,բետոնե

22.Կետերի փոխարեն դհ, դ, կամ  թ գրի՛ր:

       Ընդացք, ընդարձակ, անընդատ, ընդմիջել, ընդանուր, ընդամենը, ընդանալ, ընթրել, ակնթարթ, անդադար, ընթերցել, ընդառաջ, անընթեռնելի:

27.Բաց թողնված տառերր լրացրո՛ւ:

    «Օդային ամրոց» արտահայտությունը նշանակում է անպտուղ եր.ակա.ություն, իզուր երազանք, անիրագործելի պլաններ: Այդ արտահայտությունը վերագրում են քրիստոնեական քարոզի. Ավգուստիանոսին, որն իր աշխատությաններից մեկում խոսում է օդային շինարարության մասին: Հետագայում մարդի. այդ արտահայտությանը գործածում են ձևափոխված` «Օդային ամրոց» ձևով:

28.Բաց թողնված տառերը լրացրո՛ւ:

     Մեռյալ ծովի ջուրն այնքան աղի է, որ այնտեղ ոչ մի կենդանի եաակ չի կարող ապրել: Արևմտյան Ասյայի տո.ակեզ ւսնսանձր. կլիմայի պատճառով անընդհատ շատ ջուր է գոլորշիանամ ծովի մակերևույթից, իսկ լուծված աղերը մնում են ծովում ու մեծացնում ջրի աղիությունը: Ծովում խորանալուն զուգընթաց` աղիաթյունն աճում է: Աղերը Մեռյա լծովի քարորդ մասն են կազմում, նրա մեջ աղերի ընդհանուր քանակը քառասուն միլիոն տոննա է:

29.Բաց թողնված տառերը լրացրո՛ւ:

 Ամերիկյան մի ակումբում, որտեղ երաժշտությունն անդադար որոտում է, կարելի   է անդո.. գտնել: Ա.տոմատի մեջ տասը ցենտ են գցում, և այն երեք րոպյով անջատվում է: Տասը ցենտը քիչ չէ, բայց ինչքա՜ն հաճելի էր թվում այն անդորը, որի համար անճա.բ կանփկ վճարել ես: Հազար ին հարյուր հիցունին.թվին ամերիկյան ռադ..ն մի անսովոր հաղորդում տվեց:Ունկնդիրների ուշադրությանը ներկայացրին մի լուր` աղմուկի դեմ պայքարող կազմակերպություն ստեղծելու մասին, ու ընդ.ուպ մինչև տասնհինգ .ոպեանոց հադորդման վերջը տվող լռություն:

30.Բաց թողնված տառերը լրացրու՛:

          Մար.ուն իր ամբողջ կյանքում ուղեկցում է ձայնը: Մար.ը բացարցակ լռության    պայմաններում վատ է զգում. նրան պատում է  երկյուղի ու անհարմարության զգացում: Բացարցակ լռությունը խա.արում է մար.ու նյարդային համակարգն այնպես, ինչպես և անվերջ աղմուկը: .րոտը, հրաբուխների ձայնը, ծովային մ..իկները և այլ աղմուկներ անհանգստացնում են մարդուն: Կան բնական աղմուկներ .լ, ինչպես թռչունների դայլայլը, ա..յուրների կարկաչյունը, ծովի ալիքների համընթաց ճողփ..նը, հաճելի են մարդկանց համար, բարերար են ներգործում նրանց նյարդային համակարգի վրա: Տհաճ աղմուկը քայքայում է մարդու առողջությունը: Աղմուկի հետ են կապվում լսողության կորուստը, նյարդահոգեկան հիվանդությունների ա1ճը, ֆիզիկական և մտաոր ընդունակությունների նվազումը:

31.Տրված բառերը տողադարձի՛ր բոլոր հնարավոր ձևերով:

        Աստղային,- աս-տղային  աստղա-յին: անկողմնակալ-անկող-մնակալ անկողմնա-կալ  միջատներ-միջ-ատներ,միջատ-տներ առաջխաղացում-առաջ-խաղացում զաղտնավանկ-գաղտ-նավանակ  գաղտնա-վանկ բացատրել-բաց-ատրել,բացատ-րել կենտրոնացում-կենտրո-նացում,կենտռոնա-ցում  անտառածածկ-անտա-ռածածկ,անտառածածկ հյուրասիրել-հյու-րասիրել,հյուրասի-րել:

33. Տրված բառերը տողադարձի՛ր բոլոր հնարավոր ձևերով:

      Արդյունք-արդ-յունք  աղ-բյուր, առ-յուծ, ալ-յուր, արյու-նատար արյու   նա-տար, առկա-յություն առկայու-թյուն, երև-անյան երևան-յան, Էութ-յուն, վայր-կյան, մրջ-յուն, տեղե-կություն տեղեկու-թյուն:

36.Տրված բառերը տողադարձի՛ր բոլոր հնարավոր ձևերով:

Թեթև-ակի, երևա-կայություն, լայնա-տերև, հևի-հև, ձևա-մոլ, մտա-սևեռ, կեղևա-պատ:

37.Տրված բառերը տողադարձի՛ր բոլոր հնարավոր ձևերով:

 Տար-օրի-նակ-ություն, ըն-դօ-րին-ակել, կոր-ծա-նար-ար, ա-պօրի-նի, մեղ-մօ-րոր, ան-նշ-ան, ան-սրտ-որեն, ագ-դա-նշան, նա-խագծ-ել, ծաղ-կաթ-մբեր:

                                                Տնային    աշխատանք

Ձի-գայլ հակադրության  մեջ  ում կողմն   էր  հաղինակի  համակրանքը: Պատճառաբանիր  պատասխանդ:

                           Հեղինակը երկուսի    կողմից էր

Նրանք  երկուսն  ել ձագեր ունեին  և ձագերի համար երկուսնել  միմյանց զոհաբերում էին ձագերի  համար:

Տնային Աշխատանք

Տրված բառերն ըստ հոմանիշութան հինգ խմբի բաժաննի:

Մանցուկ, ոստ, մնացորդ, շյուղ, թափոն, մառան,նկուղ, կասկած, թերմացք, նախատինք, տարակույս, պարսավանք, հանդիմանություն, տարակուսանք, շտեմարան, երկմտություն, թափթփուկ, շիվ, կշտամբանք, ճյուղ, ավելացուկ :

Մնացուկ-Մնացորդ-թափոն-թերմացք-թափթփուկ-ավելցուկ

Ոստ-շյուղ-շիվ-ճյուղ

Մառան-նկուղ-շտեմարան

Տարակուսել- կասկածել-եկմտություն-

Պարսավանք-հանդիմանություն

Անարգանք-կշտամբանց

Սխալ ակմ ոչ տեղին գործածված բառերը գտիր և ուղարկիր դրանց հոմանիշները գրելով

Մի թարմ աշակերտ կար մեր դասանրանում:

Մի նոր աշակերտ կար մեր դասարանում:

Վ. Սարոյան- Մարդկային կատակերգություն

Թումանյան, «Մի՞թե դժվար է»

Մի՞թե հիրավի, միտք եմ անում ես, մենք էնքան ենք զուրկ առաքինություններից, որ մի լավ գործի մեջ էլ իրար կողքի կանգնելն ու միասին ուրախանալը պետք է էսքան մեզ զարմացնի ու էսքան ուրախացնի։

Բայց մի՞թե ճշմարիտ է, էդքանն էլ չկա մեր մեջը։ Մի՞թե անկարելի է լինել առանձին կարծիքի ու համոզմունքի և հարգել իրար ու նույնիսկ միասին ուրախանալ։ Մի՞թե դեռ ժամանակը չի հասել, որ կարողանանք լինել ավելի լայն սիրտ, ավելի համբերատար, ավելի ներող ու սիրող, քան թե ենք։ Մենք շատ ենք քարացել չկամության ու չարակամության մեջ, շատ ենք ընտելացել ատելության մաղձի դառնությանը ու դարձել ենք ատելի. մի՞թե խորթ ու անմատչելի պիտի մնա մեզ սիրո պայծառ զգացմունքը, մի՞թե չենք կարող իրար մոտենալ, բարության աչքերով նայել իրար ու տեսնել իրար մեջ մեր լավ կողմերը, քանզի մարդ չկա, որ լավ կողմեր չունենա, ու էսպեսով էլ կյանքը դարձնել քաղցր ու սիրելի։

Մի՞թե դժվար է։

1913

•          Ո՞վ է առաքինի մարդը: Բառարանի օգնությամբ բացատրիր առաքինություն բառը:

•          Մարդկային լավ հատկություններով օժտված, ամեն կարգի բարեմասնություններ ունեցող

•         Ի՞նչ ես կարծում` լինել առանձին կարծիքի ու համոզմունքի և հարգել իրար ու նույնիսկ միասին ուրախանալը անկարելի՞ բան է։

•         Հնարհավոր է միասին ուրախանալ:Թեկուզ և կողքինտ լինի վատ բնավորություն տեր մարդ:                                                                                                                

Աղբյուրը http://movsisyannune.com/2013/02/04/%D5%A9%D5%B8%D6%82%D5%B4%D5%A1%D5%B6%D5%B5%D5%A1%D5%B6%D5%B4%D5%AB%D5%9E%D5%A9%D5%A5-%D5%A4%D5%AA%D5%BE%D5%A1%D6%80-%D5%A7/?relatedposts_exclude=6571

Ո՞րն է Թումանյանի կյանքի անսասան օրենքը /տեքստից դուրս գրիր/: Առցանց  քննարկում:

«Եղիր անկեղծ, շիտակ ու բարի, այնուհետեւ թէկուզ ամբողջ աշխարհքը վեր կենայ քո դէմ: Վերջը դու ես յաղթելու»:

Բառարանի օգնությամբ բացատրիր ապերախտ բառը. գտիր այդ բառի հոմանիշներն ու հականիշները

Հոմանիշներ ա. Երախտամոռ, անշնորհակալ, աներախտիք, բարեմոռաց, (ազվդ.) կերևուրաց, երախտամոռաց, երախտուրաց, երախտակորոլյս, երախտադրուժ, բարեդրուժ, (անց.) անձիր, ապախտավոր, ապաշնորհ, չարահատույց, (խսկց.) անաղուհաց անաղուհացակեր:

ածական

Երախտիքը մոռացող, երախտամոռ:

Ամանոր 2015

2015 թվականը կբերի դրական փոփոխություններ կենդանակերպի բոլոր նշաններին: Ամեն ոք, ով ցանկանում է  իր կյանքը նորովի շարունակել կամ արմատապես փոխել կյանքի ճանապարհը, կունենա շատ հետաքրքիր առաջարկներ ու հնարավորություններ:

2015 թվականը, որի խորհրդանիշն է փայտե այծը, հնարավորություն կտա հեշտացնել աշխատանքը կամ փոխել աշխատատեղերը և բարձրացնել եկամուտները:

Գալիք տարին կյանքի նոր էջ կլինի նրանց համար, ովքեր բաց են բոլորին և պատրաստ են զարգանալ ու հզորոնալ:

Անկախ ամենից Նոր Տարին պետք է դիմավորել լավ տրամադրությամբ և անկեղծ ժպիտներով, ընկերների, բարեկամների և հարազատների միջավայրում, ու ամբողջ տարին կանցնի հանգիստ, առանց խնդիրների, ուրախ:

Իսկ մենք մաղթում ենք Ձեզ երջանկության, ընկերական  ջերմություն, անսահման առողջություն, ուրախություն:

Հովհաննես Թումանյանը ծնվել է 1869 թվականի փետրվարի 19-ին, Լոռվա Դսեղ գյուղում^[1]:

1877-1879 թվականներին Թումանյանը սովորել է Դսեղի ծխական դպրոցում։ 1879-1883սովորել է Ջալալօղլու (այժմ Ստեփանավան) նորաբաց երկսեռ դպրոցում^[5]։ 1883 թվականից բնակվել է Թիֆլիսում։ 1883-1887 թվականներին սովորել է Թիֆլիսի Ներսիսյան դպրոցում, սակայն նյութական ծանր դրության պատճառով 1887 թ. կիսատ թողնելով ուսումը, աշխատել է Թիֆլիսի հայ եկեղեցական դատարանում, այնուհետև Հայ Հրատարակչական միության գրասենյակում (մինչև 1893 թ.)։ 1893 թվականից աշխատակցել է «Աղբյուր», «Մուրճ», «Հասկեր», «Հորիզոն» պարբերականներին, զբաղվելով գրական և հասարակական գործունեությամբ։

1899 թվականին նրա նախաձեռնությամբ Թիֆլիսում ստեղծվել է «Վերնատուն» գրական խմբակը, որի անդամներն էին Ավետիք Իսահակյանը, Դերենիկ Դեմիրճյանը, Լևոն Շանթը, Ղազարոս Աղայանը, Պերճ Պռոշյանը, Նիկոլ Աղբալյանը և ուրիշներ։ Որոշ ընդմիջումներով խմբակը գոյատևել է մինչև1908 թ.^[1]։

1912 թվականին Թումանյանն ընտրվել է նորաստեղծ Հայ գրողների կովկասյան ընկերության նախագահ, իսկ 1918թվականին՝ Հայոց հայրենակցական միությունների միության (ՀՀՄՄ) նախագահ։ Առաջին համաշխարհային պատերազմում (1914-1918 թթ.) հայ ժողովրդի կրած վնասները հաշվելու և Փարիզի հաշտության խորհրդաժողովին (1919-1920 թթ.) ներկայացնելու նպատակով ՀՀՄՄ-ն 1918 թ-ին ստեղծել է Քննիչ հանձնաժողով՝ Թումանյանի գլխավորությամբ։

1912-1921 թվականներին եղել է Հայ գրողների կովկասյան միության նախագահ։ Հայաստանի խորհրդայնացումից հետո նախագահում է Հայաստանի օգնության կոմիտեն (1921-1922)։

Թումանյանը կնոջ հետ։

1921 թ-ի աշնանը Թումանյանը մեկնում է Կոստանդնուպոլիս՝ հայ գաղթականների համար օգնություն գտնելու նպատակով։ Մի քանի ամիս մնալով այնտեղ նա վերադառնում է հիվանդացած։ 1922 թ-ին տարած վիրահատությունից հետո Թումանյանի ինքնազգացողությունը լավանում է, սակայն սեպտեմբերին հիվանդությունը դարձյալ իրեն զգացնել է տալիս։ Թումանյանին տեղափոխում են Մոսկվայի հիվանդանոցներից մեկը, սակայն1923 թ. մարտի 23-ին, 54 տարեկան հասակում Հովհաննես Թումանյանը վախճանվում է^[6]։

Անձնական կյանք[խմբագրել]

Թումանյանների ընտանիքը։

1888 թվականին, տասնինը տարեկան հասակում, Թումանյանն ամուսնանում է տասնյոթամյա Օլգա Մաճկալյանի հետ^[7]։ Նրանք ունեցան 10 երեխա՝ Մուշեղ (1889-1938), Աշխեն (1891-1968), Նվարդ (1892-1957), Արտավազդ (1894-1918), Համլիկ (1896-1937), Անուշ (1898-1927), Արփենիկ (1899-1981), Արեգ (1900-1939), Սեդա (1905-1988), Թամար (1907-1989)^[8]։